Het 'Beyond GDP' debat onderstreept het belang van alternatieve indicatoren voor beleidssturing en -evaluatie. Het bruto binnenlands product (BBP) meet de totale waarde van de economische activiteiten die plaatsvinden in een land en vormt een belangrijke parameter in het macro-economisch beleid. Wanneer we echter breder willen kijken en maatschappelijke vooruitgang willen meten, is er nood aan een waaier van indicatoren die alle aspecten van deze vooruitgang belichten.
De ISEW berekenen
In het nieuwe onderzoeksrapport van het Milieurapport Vlaanderen (MIRA) van de Vlaamse Milieumaatschappij berekende de Hogeschool Gent de Index voor Duurzame Economische Welvaart (ISEW, Index of Sustainable Economic Welfare) voor Vlaanderen. In de bestudeerde periode 1990-2009 nam het verschil tussen het BBP en de ISEW toe.
De Index voor Duurzame Economische Welvaart werd ontwikkeld naar aanleiding van kritiek op het bruto binnenlands product als welvaartsindicator. De ISEW geeft een beter beeld van de werkelijke economische welvaart en sluit ook beter aan bij de perceptie van welvaart door de bevolking. Door de expliciete afweging van baten en kosten geeft de ISEW de bijdrage van de economie in een land of regio tot het welzijn van haar bevolking weer. De baten van economische activiteiten zijn in hoofdzaak de bestedingen van huishoudens, maar binnen de ISEW zijn er ook correcties voor de waarde van huishoudelijke arbeid, de welvaartsverliezen door inkomensongelijkheid en voor uitgaven met een defensieve aard, bedoeld om een bepaald welvaartsniveau in stand te houden. De kosten hebben voornamelijk betrekking op de achteruitgang van het milieu en de uitputting van het natuurlijk kapitaal.
Welvaart in Vlaanderen
Tussen 1990 en 2009 is het verschil tussen het BBP Vlaanderen per capita en de ISEW per capita voor Vlaanderen toegenomen (zie Figuur 1). Terwijl het BBP/capita in de bestudeerde periode gestaag steeg (+34 %), daalde de ISEW/capita in dezelfde periode met ongeveer 16 %. Van 1990 tot 2000 nam de ISEW nog toe, om nadien sterk terug te vallen. Tussen 2000 en 2005 daalde de ISEW/capita met iets meer dan 50 % of ongeveer 15 % op jaarbasis. Tussen 2005 en 2009 herstelde de ISEW zich.
Figuur 1: Evolutie van de ISEW per capita ten opzichte van het BBP per capita (Vlaanderen, 1990-2009)
De sterke daling van de ISEW tussen 2000 en 2005 werd veroorzaakt door een verslechtering van de netto internationale investeringspositie van België, die werd doorgerekend naar Vlaanderen, en een toename van de inkomensongelijkheid in Vlaanderen. De toename van de milieukosten, meer bepaald van de klimaatverandering en het gebruik van niet-hernieuwbare energiebronnen, droeg ook bij aan de daling van de ISEW in Vlaanderen, zij het in mindere mate.
Tussen 2006 en 2009 lag de verbetering van de netto internationale investeringspositie van België aan de basis van het herstel van de ISEW voor Vlaanderen. Daarnaast valt ook de vertraagde toename van de kosten van de uitputting van het natuurlijk kapitaal op. Het gebruik van niet-hernieuwbare energiebronnen binnen de Vlaamse economie neemt stelselmatig af sinds 2005.
Ondersteuning van het beleid
De economische, sociale en milieu-indicatoren die deel uitmaken van de ISEW vormen een brede basis aan informatie voor beleidsmakers. De ISEW kan beleidsmakers inzicht geven in de bredere effecten van het gevoerde beleid en helpen om een effectiever beleid uit te stippelen dat het algemene welzijn op een duurzame manier verhoogt.
Deze studie werd uitgevoerd door Brent Bleys van de Hogeschool Gent in opdracht van Milieurapport Vlaanderen, Vlaamse Milieumaatschappij. Het rapport kan hier worden gedownload.
Contactpersoon MIRA - VMM: Nathalie Dewolf (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.)
