De productie van vlees, zuivel en eieren voor menselijke consumptie in Nederland veroorzaakt veel milieubelasting, waaronder 10% van de nationale klimaatemissies. Als Nederlandse burgers hun voedingspatroon aanpassen kan deze impact drastisch dalen. De overheid kan diverse beleidsmaatregelen inzetten die de milieubelasting elk met circa 12% zouden kunnen verlagen.
In opdracht van stichting Natuur en Milieu heeft CE Delft in kaart gebracht wat de milieueffecten zijn van de dierlijke eiwitconsumptie in Nederland (vlees, zuivel en eieren) en welke verbeteropties er zijn. Verder is berekend wat de impact is van mogelijke overheidsbeleidsmaatregelen.
Milieueffecten van dierlijke eiwitconsumptie
In Tabel 1 zijn de totale effecten van de Nederlandse consumptie van vlees, eieren en zuivel weergegeven voor de milieuthema's Klimaat, Landgebruik, Verzuring, Vermesting en Biodiversiteit. Zo gaat het bij klimaatemissies om 21,5 Mton CO2-equivalenten. Dat is circa 10% van de jaarlijkse emissie van Nederland. Daarmee is de emissie die het gevolg is van dierlijke eiwitconsumptie ongeveer gelijk aan de emissie van het personenautoverkeer in Nederland.
Tabel 1: Milieu-impacts door Nederlandse consumptie van eiwitproducten
Bron: Milieucijfers SuperWijzer (CE, 2012)
Verbeterscenario's geven flinke verbetering
In het onderzoek zijn verschillende scenario's doorgerekend waarin consumenten kiezen voor een ander voedingspatroon. Hieruit blijkt dat zelfs als consumenten bij hun favoriete vleessoort blijven maar voor een milieuvriendelijke variant kiezen dit al 20% klimaatemissies zou schelen. Scenario's waarin consumenten kiezen voor meer plantaardige producten, de betere soorten vlees en/of minder dierlijke eiwitten laten tussen de 32 en 55% minder klimaatemissies zien. Een volledig vegetarisch dieet zou met een 70% reductie van klimaatemissies het meest opleveren.
Overheidsbeleid
Het is denkbaar dat de overheid de keuze van consumenten voor milieuvriendelijkere eiwitproducten gaat stimuleren. Verschillende politieke partijen doen hier suggesties voor in hun programma's. In de huidige studie is gekeken naar de volgende beleidsmaatregelen:
- een langjarig voorlichtingsprogramma;
- 21% BTW op vlees;
- een (geschaalde) vleestaks van €0,93 per kg ;
- een milieuheffing op eiwitten gekoppeld aan duurzaamheid;
- een verplichting voor supermarkten om 10% plantaardige producten in vlees bij te mengen of te verkopen i.p.v. vlees.
Figuur 1 toont de relatieve klimaatimpact van deze opties ten opzichte van de huidige impact (eerste kolom).
Figuur 1: Klimaatimpact per optie
In Figuur 1 is af te lezen dat de verschillende beleidsopties de klimaatimpact van het huidige eiwitpakket met 11 à 13% omlaag brengen. Voor de heffingen (21% BTW, vaste vleestaks en milieuheffing) is gerekend met steeds dezelfde extra belastingopbrengst van ongeveer € 800 miljoen per jaar. De vleestaks komt dan neer op € 0,93/kg vlees. Als deze gesteld zou worden op € 2,00/kg vlees, zoals de Partij voor de Dieren voorstelt, dan zou de klimaatimpact dalen met 23%.
Het is voor de hand liggend dat de overheid een combinatie gebruikt van voorlichting, financiële instrumenten (hoger BTW, vleestaks of duurzaamheidsheffing) en een verplicht aandeel vegetarische producten in de supermarkt. In de transportmarkt gebruikt de overheid deze beleidsinstrumenten al naast elkaar. Beleidsmaatregelen kunnen elkaar vermoedelijk versterken en bewerkstelligen samen een substantiële reductie.
Het volledige rapport is te downloaden via http://www.ce.nl/publicatie/milieueffecten_van_verbeteropties_voor_de_nederlandse_eiwitconsumptie/1273.Voor meer informatie over deze studie kunt u contact opnemen met Ingrid Odegard (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of Geert Bergsma (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
