Wanneer transporttarieven voor elektriciteit variabel worden, kan dit tot een kostenbesparing leiden van 10% voor huishoudens én de samenleving. Het geeft namelijk een prikkel tot energiebesparing. Ook wordt het gebruik van lokale energiebronnen bevorderd.
Door de jaren heen zijn diverse beleidsmaatregelen ontworpen, onderzocht en geïmplementeerd om energiebesparing bij consumenten te stimuleren. Helaas is er weinig aandacht bij de overheid en netbeheerders om slimme tarieven vorm te geven, terwijl dit tot forse resultaten kan leiden. In opdracht van Stichting Natuur en Milieu heeft CE Delft onderzoek gedaan naar het variabel maken van transporttarieven van elektriciteit.
Achtergrond
Transportkosten van elektriciteit zijn een vast bedrag op de jaarlijkse nota van huishoudens, dus onafhankelijk van het werkelijke elektriciteitsverbruik. Hierdoor geeft de hoogte van het tarief geen prikkel tot besparing: minder transport zorgt immers niet voor een lagere rekening. Om kosten te besparen moet de hoogste vraag naar elektriciteit gedurende het jaar worden verlaagd. Deze zogenoemde 'piekvraag' bepaalt namelijk de benodigde capaciteit van het elektriciteitsnetwerk en daarmee een groot deel van de kosten. Figuur 1 laat zien dat de piekvraag meestal op een winterdag gehaald wordt. Door de piekvraag te verlagen, is een minder zwaar netwerk nodig en worden dus kosten bespaard.
Figuur 1: gemiddelde huishoudelijke elektriciteitsvraag op een zomer- en een winterdag
Onderzoek
Een manier om de piekvraag te verlagen, is om transporttarieven van elektriciteit variabel te maken. Wanneer het tarief stijgt op piekmomenten en daalt op dalmomenten, krijgen consumenten een prikkel om minder elektriciteit te gebruiken en/of hun verbruik te verplaatsen naar een tijdstip buiten de piekmomenten. Dit heeft de volgende effecten:
- De benodigde transportcapaciteit daalt en daarmee de kosten van het Nederlandse transportnetwerk.
- Er vindt een betere kostentoerekening plaats. De elektriciteitsgebruikers die de hoge kosten veroorzaken betalen een hoger tarief.
- Er is een extra impuls gegeven aan energiebesparing en duurzame energieproductie achter de meter (zoals bijvoorbeeld Zon-PV).
Deze effecten zijn onderzocht voor drie verschillende manieren om de transporttarieven te variabiliseren:
- Tarief A – een vast tarief per kWh: circa 7 €ct per kWh, (huidige transporttarief van € 250 per huishouden gedeeld door het gemiddelde verbruik van 3.500 kWh per jaar );
- Tarief B – differentiatie naar tijd: een hoog tarief voor elektriciteitsgebruik in de piekuren en een laag tarief in de daluren;
- Tarief C – differentiatie naar capaciteit: een vast tarief per kWh (lager dan tarief A) en een extra hoog tarief voor piekmomenten.
De verschillende tarieven hebben ieder hun eigen voor- en nadelen. Een vast tarief per kWh (Tarief A) is relatief eenvoudig te administreren en leidt tot kleine besparingen, maar is niet geschikt als sturingsmechanisme (de prijs op piek- en dalmomenten is gelijk) en verlaagt de piekvraag daardoor nauwelijks. Als kostentoerekening naar de veroorzaker het uitgangspunt is, dan zal het transporttarief minimaal gedifferentieerd moeten zijn naar tijd (Tarief B) of capaciteit (Tarief C). Deze tarieven bewerkstelligen wel een flinke piekverlaging en hebben als voordeel dat het relatief voorspelbaar is voor huishoudens en netbeheerder. Tarieven van het type C leiden tot de grootste piekverschuiving en kostenbesparing. Nadeel is wel dat de administratie lastiger is, maar wellicht kan het systeem meeliften op de op komst zijnde differentiatie van de leveringstarieven. Tarief B en C sluiten beiden goed aan bij een energievoorziening met veel decentrale, duurzame opwekking, die financiële impulsen krijgt door de hogere besparing per kWh.
Resultaten
Uit figuur 2 blijkt dat een tijdafhankelijk tarief (Tarief B) leidt tot verschuiving van het verbruik zodanig dat de belasting tijdens de piek met 10% afneemt. Dit betekent een besparing van circa 25 euro per jaar voor een gemiddeld huishouden. Daarnaast hebben ook netbeheerders baat bij variabele transporttarieven (type B of C). Zij kunnen hierdoor hun kosten beperken.
Figuur 2: elektriciteitsvraag op wijkniveau zonder (oud) en met (nieuw) variabele transporttarieven
De samenleving als geheel heeft het meest baat bij variabele tarieven naar tijd (Tarief B), omdat niet alleen de transportkosten met 10% kunnen worden beperkt, maar hiermee energiebesparing optreedt en duurzame energie (met name zon-PV) een grote stimulans krijgt.
Meer informatie over de studie "Variabilisering van transporttarieven elektriciteit" kunt u verkrijgen bij Frans Rooijers (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of Mart Bles (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).Het rapport is te downloaden op de site van CE Delft (www.ce.nl).
