De huidige budgettaire krapte noopt ook tot bezinning op de bekostiging van het waterbeheer in Nederland. Een rapport van Ecorys geeft inzicht in de omvang en verdeling van de kosten van het voorgenomen waterbeheer.
In het afgelopen decennium is er door regionale en nationale overheden, belangenorganisaties en bedrijfsleven hard gewerkt aan het samenstellen van een programma van maatregelen dat enerzijds invulling geeft aan de ambitieuze doelen in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) voor duurzaam waterbeheer, en anderzijds haalbaar en betaalbaar is. Dit afgewogen programma van maatregelen is opgenomen in de Stroomgebiedbeheerplannen (SGBP's) en het Nationaal Waterplan (NWP) 2009-2015.
Door de financiële crisis en economische tegenwind is de bekostiging van de maatregelen in de SGBP's echter in een ander daglicht komen te staan. Waar eerst financiering geen probleem leek, is er bij de verschillende betrokken partijen steeds minder financiële ruimte om te investeren in maatregelen zoals eerder afgesproken. Tegelijkertijd dient de toename van de regionale lasten te worden beperkt. Hierdoor blijft weinig ruimte over voor doorbelasting van de kosten naar huishoudens en bedrijfsleven.
Voor partijen is de bekostiging en uitvoering van de maatregelen mede hierdoor minder vanzelfsprekend dan een aantal jaren geleden. Tegen deze achtergrond spelen in het kader van de lopende herziening van de Stroomgebiedbeheerplannen (SGBP's) en het Nationaal Waterplan (NWP) de discussies over nut en noodzaak van de uitvoering en planning van de maatregelen voor de KRW (maar ook op andere beleidsterreinen overigens) hernieuwd op. Tevens worden steeds vaker vragen gesteld over de verdeling van de lasten.
Om de verschillende discussies goed te kunnen voeren, heeft het Directoraat-Generaal Ruimte en Water (DGRW) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu een analyse laten uitvoeren van de bekostiging van het waterbeheer. Dit heeft geresulteerd in het rapport 'Bekostiging waterbeheer: Wie betaalt welk deel van de EU KRW?' (Ecorys, 2012). In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de kosten en financiering van het totale waterbeheer in Nederland en tevens ingezoomd op de kosten en financiering van 'schoon' water. Het rapport vormt daarmee een belangrijke bron met actuele informatie (2012) over de bekostiging van het waterbeheer die kan worden gebruikt in bovenstaande discussies.
Ter illustratie van het soort informatie dat is verzameld, worden hieronder twee tabellen en twee diagrammen gepresenteerd. De tabellen geven inzicht in de uitgaven van de verschillende overheden aan verschillende watertaken voor de periode 2009-2015 (de periode van het huidige SGBP en NWP; Tabel 1) en de verwachte uitgaven voor de periode 2016-2027 (Tabel 2). De diagrammen geven inzicht in de verdeling van de private uitgaven voor de periode 2009-2015 voor alle watertaken in zijn algemeenheid (links), en de aanvullende KRW-maatregelen in het bijzonder (rechts). Bij dergelijke private uitgaven gaat het onder meer om eigen zuivering van afvalwater door de industrie, maatregelen in de landbouw die samenhangen met het mestbeleid en uitgaven aan individuele behandeling van afvalwater door huishoudens.
Tabel 1: Uitgaven overheden aan watertaken 2009-2015 (in miljoen €)
Tabel 2: Uitgaven overheden aan watertaken 2016-2027 (in miljoen €)
Figuur 1: Verdeling private directe (netto) uitgaven 2009-2015 (in %) voor alle watertaken
Figuur 2: Verdeling private directe (netto) uitgaven 2009-2015, specifiek voor aanvullende KRW-maatregelen (SGBP + privaat)
Dit rapport presenteert veel van dit soort tabellen en grafieken, zonder een oordeel te vellen over de wenselijkheid van de geschetste kostenontwikkeling en lastenverdeling. Het doel van deze studie was immers het verzamelen van de meest recente, relevante en objectieve informatie ter beantwoording van de boven gestelde vragen: hoeveel kost het water(kwaliteit)beheer en wie betaalt wat? Hoewel voor het samenstellen van deze informatie de nodige aannames moesten worden gemaakt (die in dit rapport duidelijk zijn verwoord en onderbouwd), is met dit rapport een heldere en eenduidige dataset samengesteld die een belangrijke rol zal spelen in politieke discussies over onder meer de mogelijkheid en wenselijkheid van een andere financiering van het waterbeheer in zijn algemeenheid en de maatregelen voor de Kaderrichtlijn Water in het bijzonder.
Meer informatie bij Rob van der Veeren, tel. 0320 298 938, e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Het rapport is te vinden op www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/water-ruimte/economische_aspecten/economische-0/bekostiging/
