NEa-ETS-dag: eensgezind vóór verbeteren, verdeeld over remedies ETS

Tijdens een recente discussiemiddag over het ETS toonden de sprekers zich behoorlijk eensgezind in hun oordeel over CO₂-emissiehandel: een goed instrument dat echter hoognodig moet worden verbeterd. Maar de meningen verschillen over welke verbeteringen dat moeten zijn, en wat de rol van emissiehandel moet zijn in het EU-beleidspakket na 2020.

Op 16 mei j.l. vond in Den Haag een discussiemiddag plaats over het Europese emissiehandelssysteem voor broeikasgassen (ETS), georganiseerd door de Nederlandse emissieautoriteit (NEa). In dit artikel worden de bijdragen van vier sprekers samengevat.

Allessie (NEa)

Het huidige systeem voldoet aan de doelen voor emissiereductie, 8,5% over 2008 -2012, maar de lage CO₂-prijs (zie Figuur 1) stimuleert onvoldoende innovatie, zo zette NEa-directeur Marc Allessie de toon bij zijn opening van de NEa-middag.

Figuur 1: Verloop van de prijs van emissierechten, 2008-2013

Heugelijk nieuws is dat bij de stationaire bronnen in Nederland over 2012 sprake is van 100% naleving van de ETS-regelgeving. De luchtvaart komt hier met 99,8% maar net onder. Dit resultaat is mede te danken aan de intensieve proactieve ondersteuning die door de NEa geleverd wordt.

Benschop (Shell)

Dick Benschop, President-Directeur Shell Nederland, verwoordde zijn algemeen oordeel over het ETS scherper: "ETS dreigt verloren te gaan als het vlaggenschip van het Europese klimaatbeleid. Dat betekent niet dat we het systeem terzijde moeten schuiven, maar we moeten het verbeteren. We hebben een prijs van 25 €/ton nodig om gas weer de voorrang te geven boven kolen. En voor andere technologieën hebben we een nog hogere prijs nodig."

De uitgangspunten van destijds kloppen niet meer:

• Het klimaatbeleid van de EU kreeg geen navolging in de rest van de wereld.
• De voorraden fossiele brandstoffen raken niet uitgeput —zie het schaliegas in de VS— en de prijzen stijgen niet.
• Het EU-beleid heeft ons geen concurrentievoordeel gebracht in duurzame energie; eerder het tegendeel.

"Bij het ontwerpen van nieuw beleid, moeten we goed kijken naar wat wél werkt, en wat niet. Emissiehandel is tot nu toe het beste instrument gebleken voor kosteneffectieve CO₂-emissiereductie. Maar het heeft tot nu toe niet de juiste prikkel geleverd voor aardgas en duurzame energie. Er moet dus een robuust prijssignaal komen."

Benschop toonde zich voorstander van één doel binnen het beleidspakket voor 2030. "Laten we niet 2020 herhalen. Zet één doel, voor CO₂, en geen parallelle doelen voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. Maar dat is alleen geloofwaardig met een goede prijs voor emissierechten. Als het voorstel voor 'backloading' (het uitstellen van veiling van emissierechten) wordt weggestemd, laten we dan meteen gaan voor de volgende stap, bijvoorbeeld het permanent uit de markt halen van rechten. Een vloer leggen in de CO₂-prijs zoals Groot-Brittannië nu doet lijkt te veel op belasting. Hervormen en verbeteren van de regels voor 'carbon leakage' wordt mijn volgende project."

Volgens Benschop zijn de totnogtoe uitgekeerde gelden in het kader van de Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE; 15 miljard euro) niet effectief besteed aan innovatie. Er moet meer gekeken worden naar de impliciete prijs van maatregelen.

Delbeke (Europese Commissie)

Jos Delbeke, Directeur-Generaal Klimaat van de Europese Commissie pleit voor een meersporenbeleid:

1. 'Backloading', vanwege een omslag van de context van het ETS. Dit wordt, na eerder afgestemd te zijn, voor het zomerreces opnieuw in stemming genomen door het Europees Parlement. Bij een positieve uitslag kan uitvoering snel zijn beslag krijgen. De andere voorstellen voor verandering moeten het trage co-decisieproces doorlopen.
2. Structuurmaatregelen zoals het sneller verlagen van het emissieplafond, het definitief uit de handel nemen van emissierechten of het introduceren van een mechanisme voor automatische aanpassingen (zie ook het EC Carbon Market Report) hebben minimaal 4 jaar nodig. De maatschappelijke consultatie hierover heeft plaatsgevonden, maar besluitvorming zal pas na de verkiezingen voor het Europees Parlement (2014) plaatsvinden en inwerkingtreding waarschijnlijk na 2020.
3. Het Klimaat- en energiebeleidskader voor 2030. De Commissie heeft voorstellen gedaan in het Groenboek van 25 maart jl. De schriftelijke consultatie loopt tot 2 juli en op 19 juni is er een stakeholderbijeenkomst.

Waarschijnlijk blijven twee pijlers van het ETS overeind:

1. Verdere lineaire reductie
2. Emissierechten kunnen meegenomen worden naar een volgende handelsperiode.

Verder zijn er ten minste 4 onbekende factoren:

1. Het kader voor 'carbon leakage'
2. Welke en hoeveel internationale credits worden toegelaten?
3. Welke nieuwe sectoren (transport, gebouwen, landbouw, ...) worden toegevoegd?
4. Wordt gekoppeld met andere 'cap & trade'-systemen?

Hajer (PBL)

Directeur Maarten Hajer van het Planbureau voor de Leefomgeving ziet met een recent PBL-rapport (Verdonk e.a. - Effecten hervormingsopties ... zie elders in dit nummer) als achtergrond, het leggen van een bodem in de CO₂-prijs als beste instrument om het EU-ETS te verbeteren. "Een minimumprijs is een goede optie, want een prijs van 25 of 30€ per ton drukt kolen uit de markt. Maar is dat politiek wel robuust? Ik ben voor wat ik noem de 'ratelsleutelpolitiek'. Die reageert flexibel op externe signalen, maar maakt wel steeds duidelijk: we gaan aandraaien als het kan. We zetten nu steeds te kleine beleidsstappen, ratelsleutelpolitiek is goed uit te leggen." Hajer wil voor 2030 ook meer doelstellingen dan alleen voor CO₂.

Actuele stand van zaken

Op 3 juli j.l. heeft het Europarlement met een kleine meerderheid een aangepast voorstel voor 'backloading' goedgekeurd. Dit moet echter nog bekrachtigd worden door de Raad van ministers, die naar verwachting dit onderwerp pas zal behandelen na de Duitse verkeizingen van 22 september.

Dit artikel is een bewerking van het artikel "NEa-dag: unaniem over verbeteren emissiehandel" in de NEa-nieuwsbrief van 29-5-2013.
De presentaties van Allessie, Delbeke en Hajer zijn te downloaden op: www.emissieautoriteit.nl/homepage/emissiehandel/nea-ets-dag/nea-ets-dag
Voor meer informatie: Marcel Bovy, Bovy Sustainability Guidance, tel. 0626212771, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.