De economische betekenis van 'Cleantech' in Nederland groeit, maar de sector behoort internationaal gezien niet tot de top. Kansen liggen bij specifieke segmenten, waaronder waterzuivering, CO2-opslag, afvalverwerking en energiebesparende verlichting. Strenge milieuregels en publiek gefinancierd energieonderzoek moeten verdere ontwikkeling van groene technologie uitlokken.
Er zijn tal van milieutechnologiebedrijven die bijdragen aan een schone en veilige leefomgeving, o.a. op het gebied van energiesystemen, energiebesparing, duurzaam waterbeheer, grondstof- en materiaalefficiëntie, afvalwater en 'automotive'. Deze zogenaamde cleantechbedrijven richten zich op de gehele industriële waardeketen (R&D, engineering, bouw en installatie, en advies) met uitzondering van het toepassen van de technieken. Cleantech heeft een belangrijke en groeiende positie weten te verwerven in de mondiale economie. In opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving heeft CE Delft specifiek gekeken naar de rol van Nederland in deze sector. Dit onderzoek is een bouwsteen geweest voor de PBL-studie "Vergroenen en verdienen".
Resultaten
De afgelopen jaren is de productiewaarde van de cleantechsector gegroeid met gemiddeld 6% per jaar. De sector is op dit moment goed voor zo'n 5 miljard euro aan toegevoegde waarde (bijna 1% van het Nederlandse BBP) en 61.000 arbeidsplaatsen (voltijdsequivalenten).
Om de cleantechsector verder te laten groeien is het innovatie- en exportpotentieel relevant:
- Ongeveer een derde van de totale productiewaarde wordt gegenereerd in het buitenland. De exportoriëntatie is dus beperkt. Met name bij energiesystemen en energiebesparing is meer aandacht nodig voor exportkansen.
- Nederland heeft een hoger aandeel geregistreerde patenten binnen de EU dan men op basis van de omvang van de economie zou verwachten. Zelfs in absolute zin behoort Nederland tot de top-10 van 'groene innovatie'-landen.
- De mate van specialisatie bij innovatie is relatief laag. Slechts een aantal technologiesegmenten zijn sterk vertegenwoordigd binnen de groep Nederlandse patenten, waaronder verlichting, CO2-opslag en -afvang (CCS), waterzuivering en afvalverwerking.
Een algemene conclusie is dan ook dat Nederlandse bedrijven sterker kunnen profiteren van de mondiale afzetgroei (3 a 4%), als zij technologisch meer onderscheidend zijn en zich sterker richten op het buitenland. Volgens recente studies zouden cleantechsectoren in landen als Duitsland en Groot-Brittannië beter presteren, hoewel vergelijking tussen landen lastig is vanwege verschillen in onderzoeksmethodieken.Daarentegen kunnen een aantal cleantechsegmenten (verlichting, CCS, water, afval) vermoedelijk de positieve mondiale groeiverwachtingen voor de komende jaren waarmaken. Hun technologische specialisatie alsmede de kennisvoorsprong ten opzichte van Europese en snelgroeiende economieën bieden een goede basis daarvoor.
Aanbevelingen
De onderzoeksresultaten bieden aanknopingspunten voor de toekomstige stimulering van Cleantech. De belangrijkste aanbevelingen zijn:
- Definieer de sector niet te breed, maar zet in op technologische speerpunten.
- Verbeter exportoriëntatie en het innovatiepotentieel via:
- Trekkracht door dynamische aanscherping van milieubeleid blijft de beste garantie op succes voor innoverende en internationale opererende ondernemingen. Bedrijven moeten voortdurend uitgedaagd worden het uiterste uit zichzelf te halen binnen strenge wetgeving en effectieve financiële prikkels die duurzame technologieën aantrekkelijk maken. Milieubeleid heeft een first-mover voordeel opgeleverd voor Nederlandse successectoren als water, afval en recycling.
- Duwkracht blijft essentieel in de vorm van voldoende publieke financiering voor energieonderzoek. Dit is een basisinput voor veel patenten. Nederlands energieonderzoek is op veel terreinen leidend en (nog steeds) onderscheidend ten opzichte van Aziatische massaproductielanden als China. Stimulering van innovatie door overheidsbeleid is cruciaal voor groeiende export. Over het algemeen kennen innoverende bedrijven meer export.
Meer informatie kunt u verkrijgen bij Martijn Blom (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of Marisa Korteland (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.). Het rapport is te downloaden via www.ce.nl.
