Klimaatverandering kan grote gevolgen hebben, zoals hogere temperaturen en stijging van de zeespiegel. Om die het hoofd te bieden kan worden gekozen voor het aanpassen aan die gevolgen (adapteren) en voor het beperken van de klimaatverandering (mitigeren). Klimaatmitigatie verlaagt het risico op onzekere, maar potentieel hoge klimaatschade en de gevolgen van het falen van optimaal adaptatiebeleid. PBL - het Planbureau voor de Leefomgeving - heeft in een policy brief de kosten en baten van klimaatmitigatie en -adaptatie op een rij gezet. Op de lange termijn worden de baten van mitigatie hoger geschat dan de kosten.
PBL heeft deze policy brief uitgebracht ter ondersteuning van de strategische beleidsvorming voor klimaatverandering. Bij mitigatiekosten gaat het om de kosten die worden gemaakt om broeikasgasemissies te reduceren; bijvoorbeeld de extra kosten van hernieuwbare energie ten opzichte van fossiele brandstoffen. Adaptatiekosten zijn de kosten voor het aanpassen aan (toekomstige) klimaatverandering; bijvoorbeeld de constructie van klimaatbestendige gebouwen of het ophogen van dijken. De baten van mitigatie bestaan uit verminderde schade doordat de aarde minder opwarmt. Bij de baten van adaptatie gaat het om verminderde schade doordat de omgeving is aangepast aan klimaatverandering.
Timing, onzekerheid en verdeling spelen een cruciale rol
De kosten en baten van mitigatie zijn niet eenduidig vast te stellen. Daarbij spelen timing, onzekerheid en verdeling namelijk een cruciale rol. De baten van mitigatie vinden niet alleen pas decennia na de kosten ervan plaats, maar de baten zijn ook veel onzekerder dan de kosten. Dit komt door de grote onzekerheid in de zogenoemde schadeprojecties: de schattingen voor de totale mondiale gevolgen van 2,5 °C opwarming lopen uiteen van nauwelijks schade tot 3 procent van het mondiaal inkomen. Boven 2,5 °C lopen de schade-inschattingen snel op; voor 5 °C zijn deze 7 tot 25 procent van het mondiaal inkomen. De schade is ongelijk verdeeld: in de armste landen is de schade het hoogst, terwijl de rijkere landen historisch het meest verantwoordelijk voor klimaatverandering zijn. Inschattingen van mitigatiekosten voor een 2 °C-pad zijn gemiddeld over de eeuw genomen in de orde van 1 tot 3 procent van het mondiaal inkomen. Op de lange termijn worden de baten van mitigatie hoger geschat dan de kosten.
Mitigatie verlaagt op lange termijn de risico’s op catastrofale gebeurtenissen
Mondiale adaptatiekosten worden ingeschat op circa 100 miljard dollar per jaar in de eerste helft van de 21e eeuw. In de tweede helft van de eeuw stijgen naar verwachting zowel de klimaatschade als de adaptatiekosten sterk als er geen mitigatie plaatsvindt. Er zijn nog weinig studies over de baten van adaptatie; dit ligt deels aan het hanteren van verschillende definities van de term adaptatie. Wel concluderen verschillende studies dat adaptatie maar tot op zekere hoogte de schade kan voorkomen. Dit betekent dat een deel van de schade alleen met mitigatie kan worden voorkomen, hoewel ook hier geldt dat een bepaalde mate van klimaatverandering – en daarmee klimaatschade – onvermijdelijk is. Op mondiaal niveau kan mitigatie worden gezien als een strategie om risico's te verkleinen: mitigatie verlaagt zowel het risico op onzekere, maar potentieel hoge, klimaatschade als op het falen van optimaal adaptatiebeleid. Dit verklaart ook waarom analyses waarin niet wordt gekeken naar de waarschijnlijke klimaatschade, maar naar de mogelijke risico's gebaseerd op het voorzorgsprincipe, stringent mitigatiebeleid aanbevelen.
Over de adaptatiekosten op Europees niveau is nog weinig bekend
Op Europees niveau is er vooral gekeken naar de kosten voor het halen van de reductiedoelstelling van 40 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 dan in 1990. Deze variëren van 0,1 tot 0,5 procent van het Europees inkomen in 2030. Bij unilaterale actie worden de kosten zo'n 0,1 procent van het inkomen hoger ingeschat dan bij mondiale actie. De welvaartswinsten van mitigatie zijn erg onzeker, maar kunnen aan het eind van de eeuw oplopen tot 1 procent van het inkomen in Zuid-Europa, bij een relatief droog en warm klimaat. Hierbij zijn echter de risico's als de effecten van verstoringen van handelsstromen, klimaatmigratie en conflicten nog niet meegenomen, noch de (kleinere) kans op grootschalige klimaatrisico's (snellere zeespiegelstijging; verstoring van de Atlantische golfstroom). Er is nog weinig bekend over de adaptatiekosten op Europees niveau; sommige studies op Europees niveau laten jaarlijkse kosten van 10 miljard dollar zien, maar studies op nationaal niveau suggereren dat de kosten hoger kunnen uitvallen.Voor Nederland lijken de cumulatieve kosten voor zowel adaptatie als mitigatie tot en met 2050 rond de 70 miljard euro te liggen, verdisconteerd naar huidige waarde. Voor mitigatie is hierbij uitgegaan van een emissiereductie van 80 procent in 2050 ten opzichte van 1990.
Ook de baten van adaptatie zijn grotendeels onbekend
De baten van mitigatie hangen af van de actie van de rest van de wereld. Dit laatste betekent dat een directe vergelijking van mitigatiekosten en -baten niet zinvol is voor een individueel land. Omdat Nederland in een delta ligt en daarmee relatief hoge adaptatiekosten en risico's heeft, lijkt het aantrekkelijk voor Nederland internationaal een actieve rol te spelen bij het overtuigen van het belang van verregaande mitigatie.
Klik hier voor de integrale Engelstalige policy brief. Auteurs: Andries Hof, Pieter Boot, Detlef van Vuuren, Jelle van Minnen (allen PBL). Nadere informatie: Andries Hof, PBL, tel. 06 4690 9982, email: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.