Convenanten tussen bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) zijn een nieuw instrument om risico's op schendingen van mensenrechten en schade aan milieu in de keten substantieel aan te pakken. Voor werknemers en lokale gemeenschappen leidt dit tot betere bescherming tegen nadelige effecten. En bedrijven worden geholpen bij problemen die zij alleen niet kunnen oplossen.
Dit is de kern van het advies over IMVO-convenanten dat de SER onlangs aan de ministers Ploumen en Kamp heeft uitgebracht. Het advies is voorbereid door de SER-commissie IMVO mede op basis van consultatie van experts, branches en maatschappelijke organisaties.
Complexe situaties
Internationaal zaken doen brengt risico's met zich mee. Veel bedrijven en bedrijfstakken spannen zich daarom in voor internationaal MVO en duurzaam ketenbeheer. De maatschappij verwacht dit ook van hen. Desondanks is er wereldwijd regelmatig sprake van schendingen van fundamentele mensenrechten of verontreiniging van het milieu. Het gaat vaak om complexe situaties in opkomende markten en ontwikkelingslanden waar overheden tekortschieten in het beschermen van rechten en waarin bedrijven hooguit een deel van de oplossing van een probleem kunnen bieden.
Gezamenlijke kracht
Ieder bedrijf heeft zelf mogelijkheden om eventuele negatieve effecten van zijn handelen aan te pakken. Waar de problemen maatschappelijk complexer zijn en/of verder in de keten liggen, biedt samenwerking in sectorverband met de overheid, vakbonden en maatschappelijke organisaties meer en betere mogelijkheden de problemen gestructureerd aan te pakken. Daarom bieden convenanten over internationaal MVO een nieuwe mogelijkheid de gezamenlijke inspanningen te organiseren. Partijen verbinden zich om concrete resultaten te bereiken. Deze convenanten hebben een tweeledig doel:
• substantiële verbetering realiseren van specifieke risico's binnen een ambitieuze en realistische termijn van 3 tot 5 jaar voor groepen die negatieve effecten ervaren;
• vinden van gezamenlijke oplossing voor problemen die bedrijven zelf niet op kunnen lossen.
Eigen initiatief
Bedrijven en sectoren nemen in principe zelf het initiatief samen met de overheid en maatschappelijke organisaties tot convenanten over internationaal MVO te komen. De ambitie is dat in 2016 een 10-tal convenanten gesloten zijn. De SER-commissie Internationaal MVO zal deze voortgang monitoren en zal samen met anderen een platform bieden voor de uitwisseling van 'best practices' in en tussen sectoren.
De convenanten bieden ook kansen om duurzame groei en innovatie te stimuleren door bijvoorbeeld een link te leggen naar het beleid voor de topsectoren, green deals, circulaire economie en de post-2015-doelstellingen.
Maatwerk
Elke sector heeft zijn eigen kenmerken. Daarom bieden convenanten over internationaal MVO ruimte voor maatwerk. Een gedegen risicoanalyse van de sector vormt de basis voor een convenant. De sectorspecifieke elementen bepalen wie de afspraken maken, wie wat bijdraagt, wat de doelen zijn, welke prestatie-indicatoren gehanteerd worden en in welke de vorm de afspraken worden vastgelegd. Gedacht kan worden aan publiek-private partnerschappen, duurzaamheidstandaarden, gezamenlijke programma's om de keten te verduurzamen of een juridisch bindend convenant.
Kenmerken effectieve convenanten
Uit evaluaties van eerdere initiatieven, waaronder convenanten op het terrein van milieu en energie, komt een aantal kernelementen van effectieve convenanten naar voren, die ook aansluiten bij de OESO-richtlijnen en de Guiding Principles on Business and Human Rights van de Verenigde Naties. De SER adviseert deze kenmerken als referentiekader te hanteren bij het proces om tot IMVO-convenanten te komen. Het gaat o.a. om: een goede stakeholderdialoog, een structurele in plaats van een incidentgebonden aanpak, goede toegang tot herstel en verhaal, concreet geformuleerde doelstellingen en afspraken over de governance structuur, monitoring en hoe om te gaan met eventuele geschillen.
Meer informatie kunt u verkrijgen bij Alexandra van Selm (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of Nikolai Bloem (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.)