Een schone, gezonde en veilige leefomgeving in de toekomst vraagt nú om krachtig beleid
Nederland is nog onvoldoende voorbereid op ingrijpende veranderingen in demografie, klimaat, biodiversiteit en de beschikbaarheid van grondstoffen die zich in de komende decennia kunnen openbaren. Dat concludeert het PBL in de ‘Balans van de Leefomgeving 2014’ die 10 september j.l. is aangeboden aan minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu. Om straks de doelen te kunnen halen, is nú beleid nodig. De Balans 2014 heeft als motto: De toekomst is nu! Dat kan niet zonder transitiepijn, een nieuw woord in de Balans. De Balans 2014 bestaat uit een dun gedrukt boekje met de hoofdconclusies, zes digitale verdiepende rapportages op de thema’s Wonen, Energie, Mobiliteit, Voedsel en landbouw, Water (kwaliteit en veiligheid) en Natuurlijk Kapitaal, en daarnaast een grote hoeveelheid indicatoren en aanvullende beleidsanalyses op de website.
Nationale Energieverkenning 2014: energietransitie Nederland wordt zichtbaar
Op 7 oktober j.l. hebben ECN, PBL, CBS en RVO.nl de Nationale Energieverkenning 2014 uitgebracht. Deze eerste Nationale Energieverkenning laat zien dat de doelstellingen voor hernieuwbare energie en energiebesparing nog niet gehaald worden. De klimaatdoelstelling voor 2020 wordt wel gehaald. Dankzij energiebesparing en de toenemende opwekking van hernieuwbare energie blijft de uitstoot van broeikasgassen in Nederland de komende jaren dalen. Mede hierdoor kan worden voldaan aan de Europese klimaatdoelstelling voor 2020. Het aandeel hernieuwbare energie in 2020 wordt geraamd op 12 procent, in 2023 op 15 procent. De investeringen die hierbij horen, zorgen voor een toename van het aantal energiegerelateerde banen. De vraag naar aardgas daalt, maar desondanks zal Nederland vanaf 2025 veel meer aardgas moeten importeren door uitputting van de Nederlandse gasvoorraad. Door energiebesparing en opwekking van eigen zonnestroom is in 2020 de energierekening van de consument gemiddeld 60 euro lager dan in 2014, ondanks hogere energieprijzen. De doelstellingen voor hernieuwbare energie en energiebesparing worden nog niet gehaald. Er vindt wel een werkgelegenheidsverschuiving plaats van fossiel naar hernieuwbaar en besparing.
Zie ook de separate notitie over de ontwikkeling van de CO2-prijs in beide NEV-beleidsvarianten en de achtergrondnotitie Verkeer en vervoer in de NEV-ramingen.
'Van Afvalstof Naar Grondstof' en de circulaire economie
Met het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG) beoogt het kabinet de transitie naar een circulaire economie te bevorderen. Op verzoek van het ministerie van IenM heeft PBL gekeken of VANG hier voldoende aan bijdraagt. PBL constateert dat VANG inzet op doelen die relevant zijn voor een circulaire economie. Klik: Reflectie op programma Van Afvalstof Naar Grondstof.
Marktstabiliteitsreserve in het Europese emissiehandelssysteem
Door het aanbod van emissierechten meer in balans te brengen met de vraag beoogt de Europese Commissie het Europese emissiehandelssysteem (ETS) in 2021 structureel te versterken. Een zogenaamde 'marktstabiliteitsreserve' in het Europese ETS zorgt voor een hogere emissieprijs en een afname van het overschot aan emissierechten en kan daarmee bijdragen aan herstel van vertrouwen van de marktpartijen. In een gezamenlijke notitie analyseren de NEa (Nederlandse Emissieautoriteit) en het PBL het doel en de effecten van de marktstabiliteitsreserve en verschillende varianten op het voorstel van de Europese Commissie. Zie: www.pbl.nl/publicaties/marktstabiliteitsreserve-in-het-europese-emissiehandelssysteem.
De Topsector Energie en energie-innovatie
De Topsector Energie is één van de negen Topsectoren die het Kabinet heeft aangewezen om de Nederlandse economie nog sterker te maken. Bedrijven, kennisinstellingen en de overheid werken in de Topsector Energie samen aan adviezen en programmalijnen voor de ontwikkeling van kennis en innovatie. De Topsector Energie heeft twee doelstellingen: versterken van zijn internationale concurrentiepositie en bijdragen aan de transitie naar een CO2-arm energiesysteem. Aan dat laatste komt de Topsector onvoldoende toe. De doelstellingen van het Energieakkoord zijn leidend voor de Topsector Energie. Deze kortetermijnambities zijn voor het zoekproces naar innovatie ontoereikend. De periode is te kort voor innovatie in de zin van radicale vernieuwing. Het leidt vooral tot verbetering van bestaande technieken en systemen. Het ontbreekt aan een visie die richting geeft aan het ingrijpende veranderingsproces van de transitie naar een CO2-arm energiesysteem. Dit gaat gepaard met te weinig aandacht voor systeeminnovaties. Echte vernieuwing komt moeilijk van de grond en de ruimte voor nieuwkomers is onvoldoende. Experts zijn eensgezind positief over de met het Topsectorenbeleid ontstane samenwerking tussen het bedrijfsleven en de kennisinstellingen. Uit het oogpunt van stabiliteit is het belangrijk de gekozen vorm van innovatiebeleid voorlopig te continueren. Aanpassingen in de opzet en aansturing van en de prioritering in het Topsectorenbeleid zouden meer ruimte moeten genereren voor de lange termijn. Deze conclusies uit gesprekken met experts heeft het PBL vastlegd in de notitie De Topsector Energie en energie-innovatie, inzichten van experts uit de ‘gouden driehoek’.
Uit recent onderzoek van economen van de VU en de UvA blijkt dat de plaatsing van een windmolen binnen een straal van twee kilometer van de woning zorgt voor een lagere woningprijs. Zelfs twee tot drie jaar voordat de windmolen wordt gebouwd zijn er al dalingen in de woningprijzen te zien. Grotere windmolens zorgen voor een extra daling in woningprijzen: het effect kan dan dubbel zo groot worden. Per woning is het gemiddelde verlies tussen de 3.500 en 5.600 euro.
Martijn I. Dröes en Hans R.A. Koster, 'Renewable Energy and Negative Externalities: The Effect of Wind Turbines on House Prices.' Tinbergen Institute Discussion Paper TI 2014-124/VIII.
De 'business case' van koolstofafvang en -opslag
Op de website van Ecofys zijn twee nieuwe rapporten verschenen over de economie van koolstofafvang en -opslag (carbon capture and storage, CCS). Zie ook een eerder artikel hierover in Nieuwsbrief 2013/4.
Klimaateconomie
Bij Edward Elgar verscheen een nieuw boek van Richard Tol, getiteld 'Climate Economics'. Zie http://www.e-elgar.com/bookentry_main.lasso?id=15366.
OECD-rapporten over water- en energiebeleid in Nederland
De OECD heeft recentelijk rapporten gepubliceerd over het Nederlandse waterbeleid (Water Governance in the Netherlands: Fit for the Future?) en het Nederlandse energiebeleid (Energy Policies of IEA Countries: Netherlands 2014).
Perspectieven voor groenere belastingen in Europa
In opdracht van het Ministerie van I&M heeft het Institute for European Environmental Policy (IEEP) onderzocht wat de perspectieven zijn om te komen tot 'groene' belastinghervormingen in Europa. Op een aantal terreinen kan coalitievorming met andere geïnteresseerde landen een interessante optie zijn. Het rapport (met bijlagen) is te vinden op de website van IEEP.
Economische analyse kunstmatig hard substraat Noordzee
In opdracht van RWS Water, Verkeer en Leefomgeving, heeft Ecorys op 22-11-2013 een rapport opgeleverd over de economische aspecten van onder andere scheepswrakken op de bodem van de Noordzee. Doel van deze opdracht was: ‘om meer kwantitatieve informatie te verkrijgen die kan worden gebruikt in (...) het rapport over hard substraat, zodat dit rapport (...) zoveel mogelijk en zo objectief mogelijke informatie zal bevatten op basis waarvan een beslissing kan worden genomen (c.q. afweging gemaakt kan worden) over de vraag of bescherming van hard substraat in het Nederlands deel van de Noordzee nuttig is of niet en zo ja, op welke manier dat dan zou moeten gebeuren.’
Het rapport is op te vragen bij Rob van der Veeren, (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
MKBA in rioleringsbeheer
De toepassing van maatschappelijke kosten-batenanalyse bij keuzes in het beheer van rioleringssystemen wordt verkend in een recent rapport van STOWA (onderzoeksinstituut van de waterschappen) en RIONED (kenniscentrum van organisaties die zorgen voor riolering en water in de stad). De titel van het rapport is 'Proeftuin maatschappelijke kosten- en batenanalyse - Onderzoek van toepasbaarheid en nut voor risicogestuurd rioleringsbeheer'. Het rapport telt 24 pagina's en is te verkrijgen via: http://stowa.nl/upload/publicatie2014/Rapport_ProeftuinMKBA_Friesland_lores.pdf
