Op 20 april jl. presenteerde de tijdelijke Kamercommissie Breed Welvaartsbegrip haar rapport ‘Welvaart in kaart’. Brede welvaart gaat niet alleen over inkomen, maar ook over bijvoorbeeld milieu, onderwijs en gezondheid. De commissie onderkent dat het bbp nooit is bedoeld om brede welvaart te meten. Zij adviseert het kabinet aan het CBS te vragen een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart te ontwikkelen. De planbureaus hebben hun visie op brede welvaart als input naar de commissie gestuurd.
Niet alleen inkomen
In de discussie over welvaart is van oudsher veel aandacht voor het bruto binnenlands product (bbp), maar dit instrument is volgens de commissie nooit bedoeld om de brede welvaart te meten. Brede welvaart gaat namelijk niet alleen over inkomen, maar heeft ook te maken met zaken als onderwijs, gezondheid en milieu. Daarnaast is de huidige stand van de welvaart van invloed op andere delen van de wereld en op de toekomst.
Gezaghebbend instrument
Volgens de commissie is er behoefte aan één gezaghebbend instrument om de informatie over de brede welvaart duidelijk, actueel en kernachtig te presenteren. Dit instrument moet als basis dienen voor een jaarlijks politiek debat over brede welvaart in Nederland. Zo’n instrument bestaat nu nog niet, ook niet in het buitenland. De commissie denkt dat dit komt doordat landen en internationale organisaties eigenstandig diverse indicatoren voor de brede welvaart ontwikkelen.
Jaarlijkse monitor
De commissie beveelt aan om het CBS een jaarlijkse ‘Monitor brede welvaart’ te laten ontwikkelen. Die monitor zou moeten aansluiten bij de groeiende internationale consensus over standaarden voor het meten van brede welvaart. De monitor moet actuele gegevens bevatten en een vergelijking over een langere periode en met andere landen mogelijk maken. De Tweede Kamer zou jaarlijks een debat over de ‘Monitor brede welvaart’ moeten voeren, bijvoorbeeld op Verantwoordingsdag in het voorjaar. Daarnaast hoopt de commissie dat het CBS kan bijdragen aan internationale harmonisatie voor het meten van de brede welvaart. Klik hier voor het rapport ‘Welvaart in kaart’ van de tijdelijke Kamercommissie Breed Welvaartsbegrip.
Input CPB, SCP, PBL en CBS
De planbureaus en het CBS hebben op verzoek van de Kamercommissie input voor de werkzaamheden van de commissie geleverd. Deze inputs zijn gelijktijdig met het Commissierapport openbaar geworden.
PBL stelt dat in de praktijk vaak de hoeveelheid geproduceerde goederen en diensten (het bbp) als een indicator voor welvaart wordt beschouwd. Meer productie suggereert dan meer welvaart. Maar het bbp registreert lang niet alles wat de welvaart van mensen bepaalt. Het belang dat mensen hechten aan onder andere natuur, milieu, sociale cohesie, de bestaansmogelijkheden van mensen elders op de wereld en van na ons komende generaties is niet vervat in het bbp. Als het al mogelijk zou zijn om daar een redelijk betrouwbaar beeld van te geven in één samengestelde index, blijft veel informatie die relevant is voor beleidsmakers en politici verborgen. Het alternatief is werken met een set van indicatoren. Dat maakt zichtbaar dat een activiteit een verbetering kan betekenen voor de ene indicator, maar een verslechtering voor de andere. Zulke sets van indicatoren geven beleid gerichter aangrijpingspunten dan samengestelde indexen zoals het bbp. Klik hier voor de PBL-notitie.
Het CPB concludeerde al eerder (2009/2010) dat een objectieve meting van alle componenten van welvaart in eenzelfde maatstaf (bijvoorbeeld in euro’s of een genormaliseerde welvaartsindex) niet mogelijk is. Dat betekent niet dat de vele componenten van wat men doorgaans onder brede welvaart verstaat in het werk van het CPB niet aan bod komen. Integendeel, in het merendeel van de onderzoeken en beleidsevaluaties van het CPB komen deelaspecten van brede welvaart aan de orde. Klik hier voor een geactualiseerd overzicht daarvan aan de hand van een reeks voorbeelden van onderzoeken die het CPB de afgelopen jaren heeft gepubliceerd.
Het SCP heeft de huidige aandacht voor brede welvaart in een historische en internationale context geplaatst. Ook heeft het raakvlakken geschetst die er zijn met de onderzoekslijnen van het SCP en met de bij het SCP meer gebruikelijke term `kwaliteit van leven’. Klik hier voor de verkenning van het SCP.
Centraal in de door het CBS aangeleverde input staan vragen als: wat meet het bbp en welke welvaartsaspecten worden niet geadresseerd? Ook geeft het CBS een overzicht van alternatieve welvaartsmaatstaven die CBS heeft ontwikkeld. Trefwoorden zijn: brede welvaart; duurzaamheid; welzijn; kwaliteit van leven; nationale rekeningen. Klik hier voor de CBS-nota.