De Sociaal-Economische Raad (SER) heeft een unaniem advies uitgebracht over het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). Het bespreekt maatschappelijke zorgen en bezwaren én de voorziene waarborgen voor de bescherming van publieke belangen. Het advies beoogt bij te dragen aan een meer geïnformeerd debat over TTIP en levert een meetlat voor de toetsing van een definitief verdrag. Aangezien de onderhandelingen nog gaande zijn, spreekt het advies geen oordeel over TTIP uit.
Criteria voor de beoordeling van TTIP
Richtinggevend voor de SER-advisering zijn het brede welvaartsbegrip en het streven naar duurzame globalisering. Het betekent dat maatschappelijke welvaart niet alleen materiële vooruitgang inhoudt door bevordering van een hogere groei van de productie per werkende, maar ook bevordering van sociale vooruitgang (welzijn en sociale cohesie) en een goede kwaliteit van de leefomgeving. Op basis hiervan heeft de SER criteria voor de beoordeling van TTIP ontwikkeld:
- De EU en de VS moeten er naar streven om het globaliseringsproces te richten op het duurzaam vergroten van de maatschappelijke welvaart. TTIP moet zo worden vormgegeven dat ook derde landen er per saldo van kunnen profiteren en dat het geen belemmering vormt voor deelname van andere landen en voor een nieuw multilateraal akkoord.
- Van TTIP wordt verwacht dat het een ‘gouden’ standaardvestigt voor toekomstig Europees handels- en investeringsbeleid.
- Europa moet zijn hoge beschermingsniveau in wet- en regelgeving kunnen handhaven en zo nodig verder verhogen. Er moet ook in de toekomst voldoende beleidsruimte blijven voor overheden om de beschermingsniveaus voor mens en milieu op een adequate wijze te kunnen borgen en desgewenst te kunnen verbeteren.
Aan de hand van deze criteria is een beoordeling gemaakt van de waarborgen in de onderhandelingsinzet van de EU voor het duurzaam vergroten van de maatschappelijke welvaart. Daarbij is gekeken naar vier belangrijke onderdelen in de onderhandelingen:
- de afstemming van regelgeving;
- de uitsluiting van publieke diensten bij de liberalisatie van het dienstenverkeer;
- fundamentele arbeidsnormen en handel;
- investeringsbescherming en –arbitrage.
Milieunormen: asbest als voorbeeld
Het advies richt zich wat de duurzaamheid betreft vooral op het waarborgen van fundamentele arbeidsnormen. In een aantal kaders wordt ook ingegaan op milieuaspecten en dierenwelzijn. Zo komt de vraag aan de orde of TTIP de weg vrijmaakt voor de import van Amerikaanse auto’s waarin asbest in remvoeringen is verwerkt.
De Europese Unie heeft verordeningen en richtlijnen opgesteld voor het omgaan met asbest. Richtlijn 2002/78/EG bepaalt dat remvoeringen van auto’s geen asbest mogen bevatten. Nederland heeft deze richtlijn geïmplementeerd in het Productbesluit Asbest. Lidstaten mogen de verkoop of in het verkeer brengen van remvoeringen waarin asbest is verwerkt verbieden. Dat betekent dus ook dat ze import van auto’s die dergelijke remvoeringen bevatten kunnen verbieden. Dat is ook overeenkomstig de WTO-regels. De WTO beroepscommissie bepaalde dat Frankrijk producten uit Canada
mocht weigeren omdat daarin asbest was verwerkt. De desbetreffende Franse maatregel werd nodig en toelaatbaar geacht om de veiligheid en gezondheid te kunnen garanderen.
De VS verbiedt sommige producten waarin asbest is verwerkt. De Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) heeft in 1989 geprobeerd dat verbod uit te breiden tot o.a. remvoeringen. Ze is echter op dit punt door een federale rechter teruggefloten, zodat asbest nog steeds in Amerikaanse auto’s mag worden verwerkt. De EU kan de import van dergelijke auto’s echter tegenhouden. TTIP verandert niets aan deze situatie. De Europese Commissie mag op basis van het onderhandelingsmandaat niet onderhandelen over aanpassing van beschermingsniveau (en in dit geval zal de Europese Commissie dat ook helemaal niet willen). De afspraken over een betere afstemming van regelgeving gaan niet over de aanpassing van die regelgeving. De bepalingen uit Richtlijn 2002/78/EG en andere Europese regelgeving met betrekking tot de verwerking, het verwijderen en het werken met asbest staan niet ter discussie.
Overige elementen van het SER-advies
Ook gaat het SER advies in op de vraag of er door TTIP meer claims van Amerikaanse bedrijven te verwachten zijn bijvoorbeeld over de vermindering van de aardgasproductie. Het advies bespreekt verschillen tussen de EU en de VS bij de inschatting van risico’s en stelt de vraag of de EU het voorzorgsbeginsel kan handhaven. Daarnaast gaat het advies uitgebreid in op de mogelijke economische effecten van TTIP en de reden waarom deze uiteenlopen[1].
Het advies is te downloaden via http://www.ser.nl/nl/publicaties/adviezen/2010-2019/2016/ttip.aspx. Contactpersoon: Bart van Riel, secretaris commissie TTIP (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
Noot
[1] Na het verschijnen van het advies heeft Ecorys de draft sustainability impact assessment van TTIP gepubliceerd waarin ook een schatting wordt gemaakt van de milieu-effecten van TTIP. Zie: http://www.trade-sia.com/ttip/draft-interim-technical-report-published-online/. In de volgende editie van deze Nieuwsbrief zal hieraan een bijdrage worden gewijd.
