De Nederlandse economie is in grote mate afhankelijk van de import van tropische grondstoffen die elders in de wereld worden geproduceerd. Dit gaat gepaard met milieudruk en ontbossing, waardoor ecosystemen en de functies die ze leveren verloren dreigen te gaan. Gecertificeerde productie van tropische grondstoffen houdt beter rekening met de diensten van het natuurlijk kapitaal. Een vergelijking van de private en publieke kosten en baten van gecertificeerde en conventionele productie leert dat het opschalen van gecertificeerde productie wordt belemmerd doordat het financiële voordeel voor de producenten vaak beperkt is, terwijl er aanzienlijke maatschappelijke voordelen mee samenhangen.
Kosten en baten duurzame productie scheef verdeeld
Voor het onderzoek is een analyse gemaakt van de financiële (bedrijfseconomische) en maatschappelijke kosten en baten van gecertificeerde versus conventionele productie van tropisch hout, cacao, soja en palmolie. Daaruit blijkt dat gecertificeerde productie voor de producent financieel voordeel kan opleveren, bijvoorbeeld door marktpremies en door besparingen op de inkoop van bestrijdingsmiddelen of meststoffen. Maar dit is niet altijd het geval. Zo maken producenten van soja kosten voor beter beheer van ecosystemen en dat levert minder milieu- en gezondheidsschade in de omgeving. Maar ze zien deze maatschappelijke baten voor de lokale bevolking niet terug in bijvoorbeeld hogere grondstofprijzen. Ook het certificeren zelf is een kostenpost en het vraagt om investeringen in training van personeel. Een andere lastigheid is dat financiële voordelen soms pas ver in de toekomst liggen terwijl op korte termijn al investeringen nodig zijn. Goede praktijkgegevens over de effecten van certificering op ecosysteemdiensten zijn overigens nauwelijks beschikbaar, deze studie is daarom op aannames over de beoogde werking gebaseerd, en geeft daarom nadrukkelijk de potentiële baten weer. Betere effectstudies moeten de uitkomsten nog bevestigen.
Het tegengaan van ontbossing is in bijna alle duurzaamheidsstandaarden die aan certificering ten grondslag liggen, een belangrijk criterium. Dat levert verschillende maatschappelijke baten op. Voor de mondiale bevolking gaat het vooral om het behoud van koolstofopslag in behouden bosecosystemen. De behouden bossen betekenen ook een bron van voedsel, brandstof en materialen voor lokale, zelfvoorzienende bevolkingsgroepen. De monetaire waarde van deze ecosysteemdiensten is echter laag, wat onder andere komt door het lage welvaartsniveau van deze groep belanghebbenden.
Nieuwe wegen naar duurzame productie en handel
Er bestaan uiteenlopende kansen om bij de grondstofproductie beter rekening te houden met de waarden van ecosysteemdiensten. Kansen zijn bijvoorbeeld het explicieter opnemen van ecosysteemdiensten in marktstandaarden en het voeren van ruimtelijk beleid tegen ontbossing in de productiegebieden. Een andere kans is het aanscherpen van emissieplafonds voor koolstof door overheden, waardoor de prijs voor internationale handel in koolstof hoger wordt. Dit maakt het voor producenten aantrekkelijker om duurzaam te produceren en meer koolstof op te slaan.
Klik hier om het PBL-rapport ‘Wat kan duurzame handel bijdragen aan het behoud van Natuurlijk Kapitaal?’ te downloaden. Meer informatie bij Mark van Oorschot (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
