De manier waarop individuen worden bevraagd heeft een invloed op hun voorkeuren over de plaatsing van nieuwe windturbines. Individuen hebben meerdere deel-identiteiten zoals die van consument of die van burger. Bevragingen kunnen een bepaalde deel-identiteit meer op de voorgrond brengen en dit beïnvloedt de afweging tussen de private en publieke effecten van windparken.
In onze maatschappij bestaat er een spanningsveld tussen twee rollen die een individu kan opnemen: de rol van consument en die van burger. Consumenten – als een klassiek economisch concept – worden verondersteld om te worden gemotiveerd door eigenbelang en worden daarom niet geacht om met maatschappelijke plichten rekening te houden. Burgers daarentegen worden verondersteld om te worden gemotiveerd door altruïstische belangen en om het belang van zelfcontrole en maatschappelijke vooruitgang te erkennen. We veronderstellen nu dat een vergelijkbare spanning bestaat wanneer individuen de bouw van windturbines in hun omgeving evalueren: als een huiseigenaar of huurder ziet men de negatieve impact op de waarde van de woning, als burger ziet men de voordelen ervan in de strijd tegen klimaatverandering.
De veronderstelling dat individuen verschillende deel-identiteiten hebben past binnen het theoretisch kader van behavioral economics waarin explicit wordt erkend dat individuen meerdere denkprocessen kunnen activeren. Welk denkproces op een bepaald moment dominant is, hangt af van de specifieke context waarbinnen een keuze plaatsvindt. In deze studie willen we de mogelijke impact van context op de resultaten van economische waarderingsstudies onder de aandacht brengen en we focussen op de individuele voorkeuren voor de bouw van windturbines in Vlaanderen.
Meer inzicht in de impact van context is van belang omdat het mogelijk toelaat om private beslissingen bij te sturen via het activeren van een bepaalde deel-identiteit, maar ook omdat waarderingsresultaten worden gebruikt voor de evaluatie en ontwikkeling van milieubeleidsopties. Wanneer waarderingsresultaten worden beïnvloed door de context waarbinnen individuen hun keuzes maakten, dan wordt mogelijk ook het daarop gebaseerd beleid door deze context beïnvloed.
Specifiek hebben we twee varianten ontwikkeld van een keuze-experiment waarbij we de context van het aankopen van een woning vergelijken met de context van het steunen van het lokale gemeentebeleid. In de beide varianten worden de windparken door drie identieke factoren beschreven waardoor ze vergelijkbaar worden over de varianten heen.
De resultaten voor de private kenmerken van windparken zoals geluid en visuele hinder zijn erg gelijkaardig voor beide context-varianten. Wanneer het echter gaat over de waardering van de publieke kenmerken van windparken zien we twee belangrijke verschillen. Ten eerste lijken respondenten minder gemakkelijk één van de aangeboden woningen in de buurt van een windpark te kiezen in de context van het aankopen van woningen, dan dat ze bereid zijn om een bouw van zo’n windpark te steunen in de context van het gemeentebeleid. Dit ondersteunt onze hypothese dat andere deel-identiteiten worden geactiveerd afhankelijk van de keuzecontext. Zo zien we dat respondenten relatief meer gewicht hechten aan de publieke kenmerken van windparken in de gemeentebeleid-context in vergelijking met de woning-context. Ten tweede verschilt de waardering van het aantal turbines in een windpark afhankelijk van de context: extra turbines werden positief gewaardeerd in de gemeentebeleid-context terwijl ze negatief werden gewaardeerd in de woning-context.
Figuur 1: Gerapporteerde nadelen van windmolens (**/*** = 5% / 10% statistische significantie)
Verder vonden we ook dat de keuzecontext een invloed leek te hebben op de houding van respondenten over windenergie en het milieu in het algemeen. Respondenten die waren geconfronteerd met de woning-context leken meer gevoelig voor private effecten zoals ‘vermindering van de waarde van uw woning’ en ‘geluid’, terwijl respondenten die waren geconfronteerd met de gemeentebeleid-context meer gevoelig leken voor publieke effecten zoals ‘impact op ecosysteem’ (zie figuur 1).
Meer informatie over deze studie kan verkregen worden bij Sandra Rousseau (KULeuven; Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.). De studie werden uitgevoerd in samenwerking met Guido Pepermans (KU Leuven).
De studie is terug te vinden als een working paper “Impact of choice scenarios on stated preference estimates of the willingness to accept wind turbines in Flanders” op ResearchGate.
