In de Materiaalmonitor worden materiaalstromen in kilo’s van, naar en binnen de Nederlandse economie gemeten. CBS ondersteunt hiermee het grondstoffenbeleid en het Rijksbreed programma circulaire economie. De database achter de Materiaalmonitor staat ter beschikking voor gebruik door andere partijen die maatschappelijk relevant onderzoek doen.
Sinds een aantal jaren maakt CBS de Materiaalmonitor in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. De Materiaalmonitor beschrijft fysieke materiaalstromen, zoals grondstoffen, producten, afval en CO2-emissies, van, naar en binnen de Nederlandse economie, uitgedrukt in kilo’s. De dataset bestaat uit cijfers over het aanbod en gebruik van de materialen van verschillende bedrijfstakken en huishoudens. De geïmporteerde en geëxporteerde materialen worden onderscheiden in grondstoffen, halffabricaten en finale producten. Het land van herkomst en bestemming van de materialen is ook onderdeel van de database. Momenteel zijn data beschikbaar voor de tijdreeks 2008, 2010, 2012 en 2014.
De Materiaalmonitor is onderdeel van de milieurekeningen. Deze rekeningen kwantificeren de samenhang tussen economie en milieu en zijn opgezet volgens de classificaties en definities van de nationale rekeningen. Hierdoor kunnen fysieke materiaalstromen rechtstreeks worden gekoppeld aan monetaire stromen met indicatoren zoals productie, toegevoegde waarde en werkgelegenheid. De milieurekeningen zijn opgezet volgens een internationaal afgesproken statistische standaard (SEEA) en worden in steeds meer landen toegepast waardoor landen onderling steeds beter te vergelijken zijn.
Voor de Materiaalmonitor worden de monetaire aanbod- en gebruiktabellen uit de nationale rekeningen als basis gebruikt. Deze tabellen geven, in monetaire eenheden, het aanbod en gebruik van goederen en diensten weer door de verschillende bedrijfstakken, huishoudens en het buitenland (d.m.v. import en export). De monetaire cijfers worden omgezet naar fysieke cijfers (kilo’s) op basis van prijsinformatie indien geen fysieke data voorhanden zijn. Fysieke cijfers die geen monetaire component hebben worden vervolgens nog toegevoegd. Het gaat hierbij om materialen zoals afval, CO2-emissies en extractie van grondstoffen (bijvoorbeeld aardgas, zand en gewassen). Tenslotte worden alle stromen gebalanceerd: alle materialen die beschikbaar komen moeten ook ergens gebruikt worden en de materialen die een industrietak in gaan moeten er ook weer uitkomen.
Cijfers uit de Materiaalmonitor worden op een laag detailniveau gepubliceerd. Er worden ongeveer 20 verschillende bedrijfstakken en 25 soorten materialen onderscheiden. De achterliggende database bevat data op een veel hoger detailniveau (130 bedrijfstakken en 300 materialen). Deze dataset kan voor analysedoeleinden worden gebruikt en kan worden opgevraagd via de onderstaande contactpersonen.
De Materiaalmonitor kan, in samenwerking met bijvoorbeeld PBL en CPB, gebruikt worden voor de monitoring van verschillende beleidsdoeleinden, zoals die rondom de circulaire economie. Zo kan het gebruik van secundaire materialen in het productieproces worden afgeleid. Ook op gebied van efficiënt gebruik van grondstoffen en grondstofafhankelijkheid geeft de Materiaalmonitor inzichten. Uit de Materiaalmonitor kan ook het gebruik van kritieke materialen in de economie bepaald worden (in samenwerking met TNO) en de grondstofvoetafdruk berekend worden. Meer hierover is terug te lezen in een recent CBS-rapport over de circulaire economie in Nederland. Figuur 1 geeft een indicatie van kunststofstromen door de economie op basis van detaildata uit de Materiaalmonitor.
Figuur 1: Kunststofstromen in de Nederlandse economie
Momenteel wordt de Materiaalmonitor gemaakt op nationaal niveau. Er zijn plannen om in 2017 de Materiaalmonitor ook in een regionale en een mondiale context te plaatsen. Daarnaast wordt geprobeerd om aan de stromen van de Materiaalmonitor ook voorraden te koppelen: zowel wat betreft onze economie (Urban mine) als onze natuur (Natuurlijk kapitaal).
Kijk hier voor de publicatie over Materiaalmonitor en hier voor die over de Circulaire economie.
Nadere informatie: Linda van de Pol-de Jongh (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of Roel Delahaye (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
