In opdracht van MIRA-VMM worden indicatoren voor het meten van de vergroening van het belastingstelsel ontwikkeld en geactualiseerd voor Vlaanderen. In 2015-2016 is er voor het eerst sprake van een fiscale vergroeningsgolf.
Aangezien veel fiscale bevoegdheden in België federaal zijn, betekent dit dat we de belastingen bestuderen die in Vlaanderen van toepassing zijn, dus zowel Vlaamse als federale belastingen. Voor we ingaan op de concrete indicatoren wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste hervormingen op het vlak van milieugerelateerde belastingen in Vlaanderen. De belangrijkste belastingmaatregelen zijn: de federale taxshift (2015-2018), en op Vlaams niveau de verhoogde bijdrage Energiefonds (in de volksmond ‘Turteltaks’, 2016), de hervormingen van de belasting op inverkeerstelling (BIV, 2012 en 2015), de hervorming van de jaarlijkse verkeersbelastingen (2016) en de invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens (rekeningrijden, 2016).
Dit onderzoeksrapport focust op twee grote types van indicatoren voor Vlaanderen: enerzijds de indicatoren die gebaseerd zijn op de inkomsten die de overheid uit milieugerelateerde belastingen haalt, en anderzijds een reeks van indicatoren die gebaseerd zijn op de tarieven van deze belastingen. Bij de analyse van de inkomstenindicatoren (Figuur 1) valt op dat de inkomsten uit milieugerelateerde belastingen (als % van het BBP en de totale belastinginkomsten) de laatste vijftien jaar zijn gedaald. Vlaanderen en België zijn altijd al achterblijvers geweest op vlak van gebruik van groene belastingen binnen de EU, en hier is nog steeds geen verandering in gekomen. Dankzij enkele nieuwe maatregelen uit 2016, zoals de verhoogde bijdrage Energiefonds en de kilometerheffing voor vrachtwagens, kunnen we wel een stijging van de inkomstenindicatoren verwachten in de volgende jaren.
Figuur 1: Aandeel inkomsten uit milieubelastingen
Om te meten of Vlaanderen in de richting evolueert van een groene belastinghervorming, met stijgende milieubelastingen en dalende lasten op arbeid, vergelijken we de evolutie van deze twee belastingen met de enkele Europese landen (Figuur 2). Zowel in Vlaanderen als in Nederland zijn de inkomsten uit milieubelastingen (als % van het BBP) sinds 1995 licht gedaald.
Figuur 2: Percentage milieugerelateerde belastingen en arbeidsbelastingen t.o.v. BBP voor een selectie van Europese landen (incl. sociale zekerheidsbijdragen), datajaren 1995, 2000, 2005, 2008, 2011 en 2014
De analyse van de tariefindicatoren leert dat vooral de verhoogde bijdrage Energiefonds (de ‘Turteltaks’) de tarieven van de energiebelastingen (voor gezinnen) sterk heeft verhoogd (zie Figuur 3). De tariefindicator voor transport kent een lichte stijging in 2016 door de invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens. Uitgedrukt als percentage van de eindprijs valt vooral de verhoogde bijdrage Energiefonds op, waardoor het percentage belastingen t.o.v. de eindprijs van elektriciteit voor gezinnen gestegen is van 3,5 % naar 16,3 %.
Figuur 3: Tarieven energiebelasting
De conclusie van de studie naar de vergroening van de belastingen in Vlaanderen is anders dan die van de vorige edities. Voor het eerst kunnen we zeggen dat in Vlaanderen in de periode 2015-2016 een vergroeningsgolf van de belastingen heeft plaatsgevonden. Deels werden maatregelen beslist uit financiële noodzaak (verhoogde bijdrage Energiefonds), maar meestal is er sprake van bewuste vergroeningsoperaties. Dit zou er op kunnen wijzen dat België en Vlaanderen eindelijk gehoor geven aan de jarenlange oproep van internationale instanties aan het adres van ons land om de fiscaliteit te vergroenen.
Meer informatie over deze studie kan verkregen worden via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Het eindrapport van deze studie kan hier worden bekeken.