Een nieuwe milieubeweging laat zich leiden door pragmatisme en humanisme. Deze ‘ecomodernisten’ willen een schoon milieu én economische groei.
Gefronste wenkbrauwen
Zet de woorden ‘milieu’ en ‘economie’ bij elkaar en je krijgt al snel gefronste wenkbrauwen. Op het gevaar af te overdrijven, kunnen we stellen dat er in milieukringen met enig wantrouwen wordt gekeken naar de economen, omdat zij te weinig rekening zouden houden met het milieu. Zoals een bekend mantra klinkt: ‘Oneindige economische groei’ – en is dat niet waarop iedere econoom is gericht? – ‘is niet houdbaar op een eindige planeet.’ Intussen wordt onder economen het milieu gezien als een lastige externe factor, waaraan een hoop geld wordt verspild.
Milieu en economie: het is een moeizaam huwelijk. Bij de Nieuwsbrief Milieu & Economie weten ze dat al dertig jaar. De recente bijdrage van Aart de Zeeuw, hoogleraar milieueconomie in Tilburg, onderstreept dat nog eens.
Pragmatische natuurbeschermers
Het ecomodernisme onttrekt zich aan die loopgravenoorlog. Ecomodernisten vormen een nieuwe, groeiende groep van pragmatische en humanistische natuurbeschermers.
Ze zijn pragmatisch, omdat ze erop zijn gericht resultaat te zien in hun streven naar meer natuur, meer biodiversiteit, een schoner milieu en een stabiel klimaat. Ze laten zich daarin niet leiden door een romantisch beeld van de natuur of dogma’s vanuit de milieubeweging, maar door wetenschap en kosten-batenanalyses.
En ze zijn humanistisch, omdat ze de menselijke ontwikkeling centraal stellen – en voor veruit het grootste deel van de wereldbevolking heeft de milieuzorg nog altijd een lagere prioriteit dan de dagelijkse overlevingsstrijd. Daarmee breken ecomodernisten nadrukkelijk met de misantropie die in de groene kringen is geslopen.
De ontdekking van het ecomodernisme
Als journalist ontdekte ik de opkomende, internationale stroming van het ecomodernisme voordat ze zo ging heten en steeds meer groene harten ging veroveren. In 2009 woonde en werkte ik in de baai van San Francisco toen ik voor het eerst vernam van de beleidsanalyses die The Breakthrough Institute produceerde over thema’s als energievoorziening, natuurbehoud en innovatie. Vanaf dat moment heb ik voor diverse uitgaves geschreven over ecomodernistische thema’s en denkers.
Sinds dit voorjaar ligt er een boek, Ecomodernisme: Het nieuwe denken over groen en groei, waaraan ik met zes anderen heb gewerkt. In zestien prikkelende hoofdstukken zetten wij de belangrijkste ideeën uit het ecomodernisme op een rij. En hoewel het boek geen ‘bijbel’ mag heten met in steen gebeitelde agendapunten – wij vinden dat je een mening stevig moet verkondigen, maar losjes moet aanhangen – en hoewel we als auteurs een diverse groep vormen met onderlinge meningsverschillen, biedt het boek enkele onverwachte gedachten.
Wat willen de ecomodernisten?
Zo pleiten wij in ons boek voor verdere intensivering van de landbouw, met gebruikmaking van genetische modificatie. Ook zijn wij voor de bouw van nieuwe kerncentrales om betrouwbare CO2-vrije energie te leveren. Verstedelijking beschouwen we als een kans voor mensen om vooruit te komen. Duurzame ontwikkeling zien we als problematisch, omdat ze de prioriteit verschuift van armoedebestrijding naar milieubehoud. En wat wordt voorgesteld als ‘planetaire grenzen’ zien wij overwegend als grenzen aan onze verbeelding.
Als wij de boodschap van ons boek zouden moeten terugbrengen tot één leus, dan zou die luiden: Géén grenzen aan de groei. U begrijpt dat het boek in milieukringen nogal wat reacties heeft losgemaakt.
Het belang van ontkoppeling
Wat zeggen ecomodernisten over milieu en economie? Wij zeggen dat economische groei een noodzakelijke voorwaarde is om goed voor het milieu te zorgen. Anders gezegd: we kunnen de natuur redden door haar niet langer nodig te hebben.
Wij zeggen ook dat het streven naar economische groei uit humanistische overwegingen niet mag worden verwaterd: mensen in arme landen hebben die groei nodig om hun leven aangenamer te maken en vooruit te komen.
Verder is ‘ontkoppeling’ een centrale gedachte in het ecomodernisme. Daarmee doelen we op het uit elkaar halen van menselijke ontwikkeling en impact op het milieu. Hoe meer we onze activiteiten ontkoppelen van de natuur, hoe beter het gaat met ons én met de natuur.
Met intensieve landbouw produceren we meer voedsel op minder land, zodat er meer ruimte ontstaat voor natuur en biodiversiteit. Met kerncentrales leggen we voor groene stroom minder beslag op ruimte op het land dan met windmolens. In steden leven we eveneens ‘intensief’. Immers, veel mensen wonen op een klein grondgebied en verlagen daarmee hun ecologische voetafdruk: zo maken ze meer gebruik van openbaar vervoer en zijn hun woningen efficiënter met energie.
Een modern leven voor iedereen: dat is de ultieme wens van ecomodernisten. Want de natuur wordt volgens ons vooral beschermd met alles wat onze westerse samenlevingen zo modern maakt, níet met alles wat rurale gemeenschappen zo traditioneel maakt.
Meer informatie: Marco Visscher, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Het boek Ecomodernisme: Het nieuwe denken over groen en groei is verkrijgbaar via Bol.com, paperback € 22,99, of e-book € 13,99. Via www.ecomodernisme.nl zijn de auteurs van het boek bereikbaar voor lezingen of deelname aan symposia. Ook kunt u zich op de website inschrijven voor de nieuwsbrief, De Ecomodernist, met geregelde updates.
