Het PBL verkende wat de investeringsbehoefte is voor de energietransitie en welke financieringsvraag dat met zich mee brengt. Een workshop met PBL, SER, NIA/BNG Bank, en financieringsexperts van verschillende instituten en bedrijven leverde input voor deze verkenning. Het PBL-werkdocument Investeringen energietransitie en financierbaarheid benoemt de uitdagingen met betrekking tot investeringen in de periode 2020–2040.
Met de transitie naar een vergaande CO2-arme samenleving gaan investeringen in het energiesysteem gepaard. Een deel van die investeringen valt onder de zogenoemde non-mainstream investeringen, waarvoor specifieke uitdagingen met impact op de financierbaarheid bestaan. Het PBL-werkdocument beschrijft de investeringsomvang en maakt een inschatting van het aandeel daarvan dat op dit moment onder non-mainstream investeringen valt. De publicatie gaat in op de indicatieve schatting omtrent de investeringen in een 80%- en een 95%-reductiescenario, en de financieringsopgave die daarmee gepaard gaat.
Uitdagingen met betrekking tot investeringen in het energiesysteem in 2020–2040
Aan de hand van vraag en aanbod, en kosten van technologieën, olie- en gasprijs en de importprijs van elektriciteit is berekend welke investeringen nodig (uitbreiding of vervanging) – en op dat moment het aantrekkelijkst – zijn. In totaliteit liggen de investeringen in een 80%-emissiereductiescenario in de periode 2020–2040 rond de € 200 miljard hoger dan in een scenario met bestaand beleid (basispad). In een simulatie van een 95%-scenario komen de investeringen uit op 250–300 miljard euro extra ten opzichte van het basispad in de periode 2020–2040. Ook investeringen in de verduurzaming en gebruik van fossiele energie zijn in het model opgenomen voor zover deze passen binnen de energie- en klimaattransitie en de CO2-reductie. Ter vergelijking: in het basispad bedragen de investeringen in de periode 2020–2040 circa 300 miljard euro.
Mainstream versus non-mainstream investeringen
Bij mainstream investeringen spelen markt- en systeemfalen in de financiering eigenlijk geen rol van betekenis. Er is sprake van adequate en robuuste regelgeving, goede solvabiliteit en liquiditeit en goed ondernemerschap; investeringen kunnen op reguliere wijze gefinancierd worden. Voor de non-mainstream investeringen bestaan daarentegen specifieke uitdagingen met impact op de financierbaarheid. Dat kan te maken hebben met bijvoorbeeld onvolwassenheid van de technologie of gebrek aan schaal. De omvang daarvan in de 80%- en 95%-reductiescenario’s ligt, inclusief non-mainstream investeringen in het basispad, rond de € 300 miljard respectievelijk € 350 miljard in de periode 2020–2040. Daarmee bedraagt het aandeel non-mainstream ongeveer 55% van de totale investeringen.
De uitdagingen voor non-mainstream investeringen kunnen worden onderverdeeld in externe knelpunten, interne knelpunten en pre-financieringsoplossingen (zie figuur 1). Externe knelpunten hebben te maken met de omgeving en inpassing van projecten. Interne knelpunten hebben te maken met het karakter van het project zelf. Daarnaast blijkt dat niet alle knelpunten zijn op te lossen met (nieuwe) financieringsconstructies. Naast de financieringsopgave zijn er juist andere knelpunten met de energietransitie gemoeid die om een oplossing vragen, de pre-financieringsoplossingen. Zo kan er bijvoorbeeld (ook) sprake zijn van een opgave op het vlak van coördinatie en regie, opgave op het creëren van bewustzijn en draagvlak, en het opstellen van beleid en het type instrumentatie. Ook kunnen risico’s en kosten gemitigeerd worden door standaardisering en bundeling van projecten. Dit type oplossingen gaat vaak vooraf aan de financieringsfase maar kan er ook parallel aan lopen. De financierbaarheidsuitdaging voor de komende transitiefase zit derhalve in het vinden van passende oplossingen in zowel de pre-financieringsfase als de financieringsfase zelf.
Figuur 1: mogelijke aandachtspunten bij financiering van non-mainstreamprojecten.
Meer informatie bij Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
U kunt de PBL-publicatie Investeringen energietransitie en financierbaarheid. Uitdagingen met betrekking tot investeringen 2020–2040 hier downloaden.
