Voor de financiering van maatregelen gericht op het bereiken van de mondiale Sustainable Development Goals (SDGs) is een belangrijke rol weggelegd voor nationale financieringssystemen, oftewel belastingopbrengsten. In ontwikkelingslanden zouden belastingen op land daarvoor een goede invulling kunnen zijn. In opdracht van PBL is dit nader onderzocht.
Het Addis Abeba Akkoord dat in juli 2015 door de internationale gemeenschap werd bereikt omtrent de financiering van de mondiale Sustainable Development Goals (SDGs) stelt, in tegenstelling tot eerdere akkoorden rond internationale ontwikkelingssamenwerking, de rol van domestic revenue mobilization centraal. Deels heeft dit te maken met een teruglopende bereidheid om mondiale ontwikkelingsvragen multilateraal te financieren, maar het is ook een onderkenning dat een goed fiscaal systeem een essentiële randvoorwaarde voor duurzame (economische) ontwikkeling is.
Eerder PBL-onderzoek liet zien dat het huidige belastingsysteem in veel ontwikkelingslanden, met name in Afrika, verstorend werkt voor duurzame ontwikkeling: Malan et al. (2016) tonen middels een econometrische tijdsreeksanalyse van de agrarische productie- en belastinggegevens van 22 Afrikaanse landen aan dat exportbelastingen leiden tot significant lagere gewasopbrengsten, en dus een minder efficiënt landgebruik. Afschaffing van dergelijke belastingen is echter niet noodzakelijkerwijs welvaartsverhogend; dit hangt mede van de besteding van de gegenereerde middelen af. Wel is bekend dat een belasting op land minder verstorend werkt dan andere belastingen, wat de aanleiding vormde voor onze uitbesteding aan het Mercator Instituut for Global Commons en Climate Change in Berlijn, Duitsland
Vraag aan Prof. Dr. Matthias Kalkuhl en zijn collega’s was wat de potentie zou zijn van een belasting op land voor het stimuleren van duurzame ontwikkeling. Concreet was de opdracht een overzicht te maken van de literatuur omtrent land taxes, en in een zestal case studies (Rwanda, Ghana, Peru, Nicaragua, Indonesië en Vietnam) dieper op de kosten en baten, de mogelijke verdelingseffecten en de (politieke) haalbaarheid van een dergelijke belasting in te gaan.
De uitkomsten geven aan dat de introductie van een belasting op land voor veel ontwikkelingslanden een stabiele belastinggrondslag zou kunnen opleveren, met relatief weinig distorsies en een aanzienlijke opbrengst voor de schatkist. Introductie van een belasting op land lijkt in de bestudeerde landen ook haalbaar, behalve wellicht in Nicaragua waar de verdeling van land erg ongelijk is. De distributionele consequenties van een belasting op land kunnen worden ondervangen door uit te gaan van een belastingvrije voet, en door expliciet met verdelingsvragen rekening te houden bij de vormgeving. Het zelfde geldt voor niet-agrarische vormen van landgebruik, al besteedt de studie hier geen expliciete aandacht aan. De studie kijkt wel naar belasting op land in urbane gebieden, ook omdat eerder onderzoek heeft uitgewezen dat een belasting helpt in het tegengaan van urban sprawl. Van essentieel belang voor de introductie van land taxes is dat de eigendomsrechten goed gedefinieerd zijn en dat deze gehandhaafd worden: hier wordt momenteel aanzienlijk in geïnvesteerd en alhoewel de kosten aanzienlijk zijn vallen zij in het niet bij de baten van goed gedefinieerde landrechten (waartoe ook gemeenschapsrechten behoren), inclusief de opbrengsten van een landbelasting.
Meer informatie bij Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
U kunt het rapport en een korte beleidssamenvatting hier downloaden. Het rapport uit 2016 over de impact van exportbelastingen op landgebruik (Malan et al., 2016) kunt u hier downloaden.