Om maar met de deur in huis te vallen: het regeerakkoord is een goede basis om de CO2-uitstoot flink terug te dringen op een zakelijke manier. Bovendien kunnen we Nederland, als we het slim doen, echt op een voorsprong zetten. Maar alles valt of staat met een goede uitwerking van de maatregelen.
Eerst even terug naar de verkiezingsprogramma’s. Opvallend veel onderdelen uit met name de verkiezingsprogramma’s van D66 en ChristenUnie komen terug: o.a. een aangescherpte CO2-reductiedoelstelling, een Nationaal Klimaat- en energieakkoord, een Klimaatwet, een minimumprijs voor CO2 en een minister van Klimaat. Als uitgangspunt geldt de – zeer – ambitieuze doelstelling van 49% CO2-reductie in 2030. Ter vergelijking, de EU vraagt – vooralsnog – om 40% reductie. Het kabinet heeft gelukkig ook oog voor de noodzaak voor meer ruimte voor bedrijven om te (kunnen) investeren in innovatieve oplossingen om deze doelstelling op een betaalbare manier te kunnen behalen. Maar de uitgesproken ambitie om koploper in de EU en de wereld te worden ten aanzien van CO2-reductie vraagt wel om scherpte bij de uitwerking.
Winst is zonder meer dat er een ‘Energieakkoord 2.0’ komt met bedrijven, bestuurlijke partners en de milieubeweging. VNO-NCW pakt graag deze handreiking van het kabinet aan en het stond nadrukkelijk in onze NL Next level visie voor het nieuwe kabinet.
Een revolutionaire benadering is nodig om het nieuwe 2030-doel te realiseren en gelijktijdig duurzame economische groei te bewerkstelligen. De industriële en digitale revoluties leren ons dat een verandering van tijdperk er alleen komt door disruptieve innovatie vanuit de ondernemingspraktijk. Het Energieakkoord 2.0 vraagt dan ook om grootschalige publiek-private investeringen in doorbraakprogramma’s en projecten die zich kenmerken door grote sprongen naar het nieuwe tijdperk. Conform onze inzet ziet het kabinet een prominente rol hierbij voor afvang en opslag van CO2 in de industrie (CCS). De voorgestelde ombuiging van de SDE+ voor o.a. CCS-doeleinden past hier goed bij. De groene waterstofeconomie, die in het regeerakkoord jammer genoeg niet prominent aan de orde komt, is ook een voorbeeld waarmee grote CO2-reductiesprongen kunnen worden behaald en waar Nederland door zijn unieke gasinfrastructuur bij uitstek een voorsprong kan nemen.
Het Energieakkoord 2.0 moet tevens flexibiliteit bieden voor een lerende aanpak. Elke investeringsronde dient weer een verbetering te zijn ten opzichte van de vorige. De opgedane ervaring met de uitrol van wind-op-zee geldt hierbij als voorbeeld. Met een overheid die kaders stelt, de regie pakt en maximaal faciliteert waardoor marktpartijen kunnen versnellen en de CO2-transitie kunnen ontketenen. De Nederlandse overheid moet bereid zijn mee te investeren om risico's te reduceren, zodat het vliegwiel op gang komt. Dit wil het kabinet o.a. doen via de nieuwe investeringsinstelling InvestNL, dat met 2,5 mld. wordt gekapitaliseerd. In plaats van enkel subsidiëren kan de overheid zo met de markt mee-investeren en er bovendien ook nog een rendement op ontvangen. Wij zullen ons hard maken om InvestNL verder te kapitaliseren indien de transitie daar om vraagt.
Zorgelijk is de aangekondigde CO2-minimumprijs elektriciteitsopwekking. De minimum totaalprijs - ETS-prijs + landelijke heffing - bedraagt vanaf 2020 18 euro per ton, en loopt in tien jaar tijd op naar een minimum totaalprijs van 43 euro. The devil is in the detail, maar de verwachting is dat dit net als in het Verenigd Koninkrijk ervoor zorgt dat kolencentrales geleidelijk steeds verder terug worden gezet in de merit order. Oftewel, deze maatregel is een verkapte manier om kolencentrales te laten sluiten, iets waar ultimo 2030 sowieso sprake van dient te zijn. Een politieke quick win die viel te verwachten, maar het risico is groot dat de CO2-uitstoot enkel wordt verplaatst naar andere EU-landen. Overigens moet deze maatregel zo min mogelijk leiden tot een verhoging van de elektriciteitsprijzen. Groene stroom wordt immers de duurzame energiebron van de toekomst. Het is daarom van belang dat de reeds bestaande subsidie ‘Indirecte emissiekosten ETS’ wordt uitgebreid met afdoende compensatiemiddelen voor de hogere energiekosten als gevolg van deze CO2-minimumprijs.
Het nieuwe regeerakkoord legt alles overziend een goede basis om de CO2-transitie te versnellen. Dat is hard nodig. Het verwezenlijken van de CO2-transitie is namelijk een complexe opgave die zich met een factor 4 sneller zal moeten voltrekken dan we momenteel gewend zijn. Van een evolutionaire ruwe 20% CO2-reductie in 30 jaar (1990-2020) moeten we naar een revolutionaire 80% reductie in de komende 30 jaar. Het Energieakkoord 2.0 moet en kan dit ‘leveren’, mits de hiervoor geschetste uitgangspunten in acht worden genomen. Daarnaast vraagt het regeerakkoord op diverse punten de juiste uitwerking om de CO2-revolutie daadwerkelijk te ontketenen. Werk aan de winkel dus. Nu doorpakken en de zaak snel beklinken in een goed klimaatakkoord, zodat we met NGO’s en de overheid de schouders eronder kunnen zetten.
Contact: Nick van de Sande, secretaris energie en klimaat, email: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.