Bodemvervuiling is een globaal probleem en houdt vele risico’s in voor de gezondheid van de mens alsook de kwaliteit van onze ecosystemen. Bodemvervuilingen zijn vaak zeer heterogeen en het brede gamma aan bodemsaneringstechnieken maakt de keuze tussen verschillende technieken complex. Bovendien krijgt de milieu-impact van de saneringsactiviteiten zelf meer en meer aandacht. Om een breder en accurater beeld te krijgen van de algehele impact van het saneringsproces kan men gebruik maken van beslissingsondersteunende methoden zoals kosten-batenanalyse (KBA) en levenscyclusanalyse (LCA).
In deze studie worden de kosten en baten van de sanering van een site, gecontamineerd door de activiteiten van een voormalige gasfabriek, gekwantificeerd met behulp van een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). Het resultaat van deze MKBA wordt nadien vergeleken met het resultaat van verschillende waarderingstechnieken, namelijk Stepwise 2006 en Ecovalue 2008 (Tabel 1). Deze waarderingstechnieken maken gebruik van de resultaten van een LCA om de monetaire waarde van de milieu-impact van het saneringsproces te berekenen. LCA ondersteunt eigenaars en saneringsbedrijven in de keuze tussen saneringsalternatieven door zowel de primaire (gelinkt aan de initiële vervuiling) als secundaire impact (gelinkt aan de saneringswerken) in kaart te brengen, en in de literatuur zijn verschillende voorbeelden te vinden van de toepassing van LCA op de sanering van vervuilde sites. Een MKBA wordt echter nog vrij weinig toegepast in de context van bodemsanering.
Tabel 1: Resultaat LCA, gewaardeerde LCA en MKBA voor de verschillende saneringsstappen
De gebruikte waarderingstechnieken zijn gebaseerd op verschillende methoden en aannames waardoor hun resultaten verschillen in absolute waarde. De algemene conclusies van deze technieken zijn echter wel gelijkaardig. Zo zullen, bijvoorbeeld, processen die energiecaptatie of hergebruik van grondstoffen tot stand brengen altijd als baat worden beschouwd terwijl processen die veel fossiele brandstoffen consumeren altijd zullen worden beschouwd als een aanzienlijke kost. Er zijn echter wel enkele grote verschillen tussen Stepwise 2006 en Ecovalue 2008. Het eerste verschil is dat Ecovalue 2008 de eindresultaten niet weergeeft als één vaste waarde maar aan de hand van een onzekerheidsrange om zo de onzekerheid binnen de literatuur omtrent impactmodellering weer te geven. Een tweede groot verschil is dat Stepwise 2006 meer impactcategorieën gebruikt bij de berekening van de totale milieu-impact. Het is dus ook noodzakelijk om bij het gebruik van een welbepaalde waarderingstechniek in de analyse van een bodemsaneringsproject te kiezen voor die techniek die het best aansluit bij de analyse. De communicatie omtrent deze keuze alsook de gebruikte assumpties bij het uitvoeren van de analyse naar de belanghebbenden en andere betrokken partijen toe moet dan ook steeds transparant verlopen.
De vergelijking van de gewaardeerde LCA-resultaten met deze van de MKBA duidt op verschillen tussen beide methodes in bijvoorbeeld doel, datavereisten en benodigde achtergrondexpertise. Een belangrijke contradictie tussen beide beoordelingsmethoden ligt in de manier waarop ze omgaan met het element tijd. Een bodemsaneringsproject kan soms slechts enkele maanden in beslag nemen, bijvoorbeeld bij ontgraving, maar wanneer er gebruikt gemaakt wordt van in-situ technieken kan het soms tot een tiental jaren duren eer het gewenste saneringsdoel is bereikt. De baten (voornamelijk gezondheidsbaten in de case gebruikt in deze studie) van een saneringsproject doen zich ook vaak voor over een lange tijdsperiode. In de berekening van de netto actuele waarde van een MKBA zijn deze tijdsverschillen opgenomen door middel van het gebruik van een discontovoet (hier 4%). In de berekeningen van een LCA daarentegen wordt er abstractie gemaakt van het tijdsverloop.
Het zijn echter wel net de verschillen tussen de methoden die ervoor zorgen dat ze elkaar aanvullen. Het gebruik van de gewaardeerde LCA-resultaten in een MKBA zorgt, na aanpassing voor het verschil in gebruik van het element tijd, voor een meer gedetailleerde visie en waardering van de secundaire milieu-effecten van een sanering. De MKBA vult de analyse verder aan door ook de private kosten en baten, gezondheidskosten en -baten en andere relevante effecten in beschouwing te nemen. Deze meer gedetailleerde analyse van het saneringsproject en zijn alternatieven ondersteunt het besluitvormingsproces en laat een duurzaamheidsanalyse van het project en de alternatieven toe. Het laat overheden ook toe om alle kosten en baten van een saneringsproject in kaart te brengen en kan meegenomen worden in een gedegen communicatie naar de belanghebbenden.
De volledige paper is gepubliceerd als “Huysegoms, L., Rousseau, S. and V. Cappuyns (2018). Friends or foes? Monetized life cycle assessment and cost benefit analysis of the site remediation of a former gas plant. Science of the Total Environment, vol. 619-620, p. 258-271”. Meer informatie kan u bekomen via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
