Op vrijdag 3 november werd bij De Nederlandsche Bank weer de Nederlandse Economendag gehouden. Circa 300 bezoekers vanuit beleid, wetenschap en bedrijfsleven kwamen samen voor een mix van beleids- en wetenschappelijke presentaties. De dag wordt traditiegetrouw geopend door de directeur van DNB, Klaas Knot. Een interessant punt bij zijn openingsspeech is dat het begrip ‘brede welvaart’ waar naast economische groei ook sociale ongelijkheid en milieueffecten worden meegewogen, steeds meer mainstream wordt.
Maatschappelijk onbehagen
Een centraal onderwerp dit jaar was het maatschappelijk onbehagen. De plenaire sessie en de afsluitende KVS-Tinbergenlezing door Dani Rodrik gingen over de economische wortels van het maatschappelijk onbehagen en het probleem dat de nadelen van globalisering voor een belangrijk deel bij één bevolkingsgroep terecht komen. De verschillende sprekers dachten echter niet op dezelfde manier over de economische wortels van dit probleem. Oorzaken en oplossingen verschilden tussen de sprekers: compenseer de verliezers om het draagvlak voor vrijhandel niet kwijt te raken (Bas Jacobs), help de sociaal-economisch zwakkeren zich te wapenen tegen toenemende bestaansonzekerheid (Sandra Philippen), of de sociale spanningen komen niet door economische, maar door politieke en culturele factoren (Matthijs Rooduijn). Interessant daarbij is dat volgens Rodrik veel van de recente handelsverdragen nauwelijks leiden tot meer economische groei, maar wel leiden tot nog grotere inkomensongelijkheden.
Nut en noodzaak van een circulaire economie
Dit jaar had het PBL een sessie georganiseerd over circulaire economie. In deze sessie werd ingegaan op de nut en noodzaak van een circulaire economie. De sessie begon met presentaties van Herman Vollebergh, Steven Poelhekke en Annemiek Verrips waarin werd geschetst dat het probleem met grondstofschaarste mee lijkt te vallen, dat veel van de schade van grondstofgebruik komt door luchtverontreiniging, dat veel van de schade niet meegenomen wordt in de prijs, maar dat het in de praktijk niet meevalt om de prijzen wel goed te krijgen. In het panel gingen Marc Pruijn (MinI&W), Hans Stegeman (Triodos), Reyer Gerlagh (UvT) en Gerbert Romijn (CPB) met elkaar in debat onder begeleiding van Frank Dietz (PBL). Daarbij gooide Marc Pruijn meteen de knuppel in het hoenderhok door te stellen dat het economische denkkader te beperkt is voor een onderbouwing van circulaire economie. Immers, een circulaire economie vraagt om een transitie met dynamisch en adaptief beleid, waarbij het economisch denkkader weliswaar helpt, maar soms de essentie van circulaire mist als het teveel gericht is op groei.
Rol van de overheid
De panelleden waren het met elkaar eens dat we breder moeten kijken dan het groeimodel, maar dat het economisch model goed laat zien waar problemen en oplossingen zitten. Hans Stegeman bracht daar tegenin dat circulair niet alleen gaat over beprijzen van externe effecten; een groeiend aantal bedrijven probeert te veranderen, maar hoe? Dat is een zoektocht. Reyer Gerlagh ondersteunde dat door te stellen dat we niet alles moeten beprijzen (voor kinderarbeid berekenen we ook geen schaduwprijs) maar dat regulering nodig is, en dat bedrijven daar ook om vragen. Probleem daarbij blijft dat Nederland een kleine speler is in een groot internationaal speelveld. De overheid kan wel een stip zetten. Veel bedrijven zijn bezig om meer circulair te worden, maar opschaling kost tijd voordat de markt groot genoeg is, banken de nieuwe businessmodellen kunnen ondersteunen en sociale normen zo zijn dat ook consumenten meer circulair kopen.
Experimenteel onderzoek
Er was dit jaar veel aandacht voor experimenteel onderzoek. Waar dat drie jaar geleden nog nauwelijks mensen trok, waren er dit jaar zelfs drie sessies met experimenteel onderzoek. In één van deze sessies werd onderzoek gepresenteerd van o.a. Erik Ansink naar crowdfunding voor natuur. Een andere sessie ging over experimenten in ontwikkelingslanden door Erwin Bulte, Robert Lensink en Menno Pradhan, o.a. rondom index insurance voor de landbouw. De rest van de dag bestond uit een mix van beleids- en wetenschappelijke sessies over monetaire, micro- en macro-economische onderwerpen. Kortom: de Nederlandse Economendag was weer een mooi en levendig podium waarbij milieueconomische onderwerpen steeds meer aandacht krijgen en waarbij brede welvaartsanalyses steeds meer gemeengoed lijken te worden.
Nadere informatie: Arjan Ruijs, PBL, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
