De uitbouw van een effectief beleid is cruciaal om de duurzaamheid van afvalbeheer te stimuleren. De keuze voor de meest efficiënte of kostefficiënte beleidsoptie is echter niet vanzelfsprekend aangezien zowel economische als milieutechnische aspecten tegen elkaar moeten worden afgewogen.
Om een positieve milieu- en economische impact te garanderen moet een beleid onderbouwd worden door beslissingsinstrumenten die zowel de (vermeden) milieu-effecten als de economisch kosten en baten in kaart brengen. Life Cycle Assessment (LCA) en Life Cycle Costing (LCC) zijn twee gekende instrumenten om de milieu- en economische prestaties van een systeem te analyseren die we in deze studie zullen gebruiken.
De studie combineert een milieu- en een economische analyse om de belangrijkste drijfveren in het beheer van bouw- en sloopafval (BSA) in kaart te brengen. De resultaten van beide analyses kunnen dan worden gebruik in de uitbouw van een beleid dat de drijvende factoren stimuleert en belemmeringen limiteert op weg naar een meer duurzame samenleving.
Bouw- en sloopafval (BSA) omvat al het afval dat wordt gecreëerd bij het bouwen en slopen van gebouwen en infrastructuur. In 2011 viel 35% van de totale hoeveelheid afval in de categorie BSA. De snelheid waarmee BSA wordt geproduceerd heeft een sterk regionaal karakter en is niet gelijk in de verschillende Europese lidstaten. Volgens bepaalde schattingen zijn Frankrijk, Engeland, Duitsland en Nederland samen goed voor 70% van al het BSA dat in Europa wordt gegenereerd.
Het gebrek aan duidelijk omlijnde kwaliteitsstandaarden en specificaties voor producten die gerecycleerd BSA gebruiken heeft in de meeste Europese landen geleid tot investeringen in BSA recyclage van lage kwaliteit zoals het gebruik in onderliggende lagen of als opvulmateriaal bij de aanleg van wegen. Dergelijke recyclage van lage kwaliteit wordt ook ‘downcycling’ genoemd. Nochtans kan BSA ook een waardevolle input zijn in de bouwindustrie aangezien het natuurlijke aggregaten in de productie van structureel beton kan vervangen. Het gebruik van gerecycleerde aggregaten gemaakt van BSA in betonproductie (toepassing van hoge kwaliteit) kan de hoeveelheid BSA die uiteindelijk moet verwerkt worden beperken, de economische waarde van het gerecycleerd materiaal verhogen en het gebruik van natuurlijke aggregaten in de betonproductie verminderen.
De aanwezigheid van imperfecties is echter een technische en economische barrière die het gebruik van BSA in deze toepassing van hoge kwaliteit beperkt. De recente ontwikkeling van geavanceerde recyclagetechnieken laat toe om de aanwezigheid van onzuiverheden te minimaliseren zonder de integriteit van de originele BSA aggregaten aan te tasten. Een andere optie die BSA recyclage van hoge kwaliteit toelaat is de techniek van selectieve sloop waarbij gebouwen stap voor stap worden ontmanteld zodat BSA beter kan worden gesorteerd in verschillende fracties. De kost en het gebrek aan ervaring met geavanceerde recyclagetechnieken en met selectieve sloop staan momenteel een gebruik van BSA aggregaten op grote schaal in de betonproductie in de weg.
In deze studie wordt de behandeling van 840 000 ton BSA (d.i. de verwerkingscapaciteit van een BSA recyclage installatie met een grote capaciteit) bestudeerd waarbij de prestatie van vier verschillende BSA verwerkingsscenario’s op vlak van milieu-impact en economische effecten wordt geanalyseerd: (1) storten (landfilling); (2) downcycling; (3) hoge kwaliteit recyclage op basis van geavanceerde behandelingen (high grade recycling after advanced treatments), en (4) hoge kwaliteit recyclage na selectieve sloop (high grade recycling after selective demolition).
De gezamenlijke analyse van de resultaten op vlak van milieu (figuur 1) en kosten (figuur 2) laten toe om de belangrijkste factoren te identificeren die nodig zijn om een meer duurzaam BSA beheer te bekomen.
Figuur 1: Vergelijking van milieuprestaties van 4 scenario’s, uitgedrukt in "Person Equivalent", wat verwijst naar de milieu-impact die jaarlijks door de activiteiten van een gemiddelde Europeaan wordt geproduceerd
De scenario’s waarbij natuurlijke aggregaten worden vervangen door gerecycleerde BSA aggregaten verlagen de totale milieu-impact van het systeem substantieel ten opzichte van storten maar slechts beperkt ten opzichte van downcycling. De investeringskosten in de BSA recyclage installatie en de (arbeids)kosten van selectieve sloop daarentegen vormen een duidelijke belemmering voor de uitbouw van BSA recyclage van hoge kwaliteit. Het invoeren of verhogen van stortheffingen, poortgelden bij de recyclage installatie en belastingen op het gebruik van natuurlijke aggregaten lijken alvast effectieve opties om de verwerking van BSA meer duurzaam te maken.
BSA recyclage is een interessante case om milieutechnische en economische analyse te integreren door de dynamiek en de complexiteit van het systeem: (i) multi-actor context, (ii) hoge variabiliteit van de hoeveelheden en prijzen door de volatiele marktcondities, en (iii) reacties van de markt op beleidsbeslissingen (verplichte recyclagedoelstellingen, mijn- en stortheffingen, subsidies voor recylage, etc.).
Figuur 2: Vergelijking van de totale economische kost voor elk scenario opgedeeld in de betrokken sectoren. De totale kosten voor de recyclagesector zijn negatief wat inhoudt dat de jaarlijkse baten groter zijn dan de jaarlijkse kosten.
De volledige paper is gepubliceerd als Di Maria, A., Eyckmans, J., & Van Acker, K. (2018). Downcycling versus recycling of construction and demolition waste: Combining LCA and LCC to support sustainable policy making. Waste Management, 75, 3-21. Meer informatie kan u bekomen via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
