In een biobased economy wordt biomassa (groene grondstoffen zoals gewassen en planten) gebruikt als grondstof voor allerlei non-food producten. Zo kan van vlas bioplastic worden gemaakt en kunnen algen worden verwerkt in cosmetica. Ook afvalstromen (snijafval, mest) kunnen worden gebruikt in producten. Door de snel toenemende technologische kennis groeit het aantal toepassingsmogelijkheden enorm. Biomassa kan eindige grondstoffen vervangen en een economie zonder afval dichterbij brengen. Nederland is bij uitstek een land dat op dit gebied een belangrijke rol kan vervullen. Een aantal sleutelsectoren, zoals de agro-industrie, papier, chemie en de logistieke sector, is in Nederland sterk ontwikkeld.>
Op dit moment heeft met name de teelt van biomassa echter nog vaak negatieve gevolgen. De teelt kan voedselproductie verdringen, biodiversiteit bedreigen of plaatsvinden onder slechte sociale omstandigheden. Om deze negatieve effecten tegen te gaan, vindt de SER dat Nederland zich moet blijven inzetten voor internationale duurzaamheidsafspraken. Op korte termijn is echter aanvullend beleid nodig. Dat kan in de vorm van steeds scherpere (Europese) duurzaamheidsnormen voor biomassa en commitment van het bedrijfsleven aan het gebruik van aanvullende duurzaamheidscriteria. De overheid moet zorgen voor aanvullend beleid daar waar duurzaamheidscriteria niet voldoende zijn om risico’s tegen te gaan.
Biomassa voor hoogwaardige producten
De overgang naar een meer op biomassa gebaseerde economie vraagt om duidelijke keuzes. De commissie vindt dat de nadruk moet liggen op hoogwaardige toepassingen in vooral chemie en materialen. Juist daar liggen voor Nederland economische kansen. Het huidige stimuleringsbeleid is vooral gericht op energietoepassingen zoals biobrandstoffen. Hoogwaardiger toepassingen worden daarmee onvoldoende benut.
Om de kansen te verzilveren, moet de rijksoverheid proactief de volgende punten oppakken:
- bevorder samenwerking tussen diverse sectoren om tot nieuwe toepassingen te komen. Dat vraagt ook om goede afstemming met onderzoek en onderwijs en samenwerking tussen de verschillende ministeries;
- stem regionale initiatieven af met nationale ambities. In diverse regio’s liggen goede kansen, vooral in het gebruik van reststromen.
Begeleiding werknemers
Om de overgang naar een meer op biomassa gebaseerde economie soepel te laten verlopen moeten ook de sociale aspecten worden betrokken. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om een goede begeleiding van werknemers naar nieuw werk en nieuwe werkwijzen.
De SER zal een werkconferentie organiseren om met name in de sleutelsectoren chemie, (agro)industrie, papier, logistiek en energie te inventariseren hoe een op biomassa gebaseerde economie zo duurzaam mogelijk vorm kan krijgen. Doel is om te komen tot een kwaliteitsagenda waarin afspraken worden gemaakt over onder meer de kwaliteit van arbeid en begeleiding van werknemers naar nieuwe werkwijzen.
Het volledige advies ‘Meer chemie tussen groen en groei’ is te verkrijgen via de SER. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Nikolai Bloem (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).