Een recente studie van TU Delft en ITS Leeds waardeert reistijdwinst, geluidsoverlast, recreatie en biodiversiteit vanuit een social choice perspectief. Dit betekent dat positieve en negatieve effecten van transportprojecten gezamenlijk worden gewaardeerd in de context van een overheidsbesluit. Het onderzoek laat zien dat individuen in een social choice context een substantieel hogere waarde toekennen aan milieu- en omgevingseffecten vergeleken met conventionele waarderingsstudies en een substantieel lagere waarde aan reistijdwinsten.
De maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) wordt veelvuldig ingezet om de maatschappelijk meerwaarde van transportprojecten in beeld te brengen. Reistijdwinsten zijn over het algemeen het meest doorslaggevende effect in MKBA’s voor transportprojecten. Uit internationale studies blijkt dat reistijdwinsten 80% tot 90% van de baten in MKBA’s van transportprojecten vertegenwoordigen. Transportprojecten kunnen een grote impact hebben op natuur en milieu. Over het algemeen hebben deze effecten echter geen volwaardige plek in MKBA’s, omdat het lastig is om ze in geld uit te drukken. Deze effecten worden over het algemeen alleen kwalitatief uitgedrukt en hebben daardoor geen invloed op de belangrijkste eindindicatoren van de MKBA: de netto contante waarde of de baten-kostenratio.
Kritiek op de huidige benadering
Verschillende wetenschappers stellen dat de zwakke positie van natuur- en milieueffecten het gevolg is van de dominante benadering die wordt gehanteerd in waarderingsstudies. Een eerste kritiekpunt op de dominante benadering is dat positieve en negatieve effecten van transportprojecten niet in relatie tot elkaar in één waarderingsstudie worden gewaardeerd. Respondenten die deelnemen aan waarderingsstudies waarderen reistijdwinsten en milieueffecten bijvoorbeeld afzonderlijk van elkaar in plaats van in relatie tot elkaar. Een tweede kritiekpunt is dat effecten van transportprojecten in een niet representatieve context worden gewaardeerd. In conventionele studies waarderen respondenten effecten van overheidsbeleid in de context van private beslissingen zoals een routekeuze of de aankoop van een huis.
De wetenschappers stellen dat belangrijke overwegingen van individuen wegvallen in waarderingsstudies die onderhevig zijn aan deze twee kritiekpunten. Deze kritiekpunten zouden kunnen worden opgelost door de positieve en negatieve effecten van transportprojecten gezamenlijk te waarderen in de context van een overheidsbesluit. Wetenschappers noemen dit ook wel een ‘social choice’ perspectief of een ‘holistisch’ perspectief.
Onderzoeksdoel
In het onderzoek is bestudeerd of het waarderen van effecten van transportprojecten in deze 'social choice valuation' context inderdaad tot andere resultaten leidt. Dit is gedaan middels het uitvoeren van vier discrete keuze-experimenten. In deze experimenten maken respondenten keuzes tussen verschillende varianten van een nieuwe weg tussen twee gemeenten. De alternatieven verschillen op vier aspecten: 1) Reistijd; 2) Aantal huishoudens dat geluidsoverlast ervaart; 3) Overgebleven recreatiegebied voor 10.000 huishoudens; 4) Aantal egels dat in het natuurgebied leeft.
Resultaten
Het onderzoek laat zien dat individuen in een social choice context een substantieel hogere waarde toekennen aan milieu- en omgevingseffecten vergeleken met conventionele waarderingsstudies en een substantieel lagere waarde aan reistijdwinsten. Om een voorbeeld te geven: uit het onderzoek volgt dat individuen de voorkeur geven aan een project dat geluidsoverlast reduceert voor 300 huishoudens die 63 decibel op de gevel ervaren boven een project dat leidt tot 7 minuten reistijdwinst voor 10.000 reizigers per dag. Dit straat in groot contrast met de waarden waarmee wordt gerekend in huidige MKBA’s waaruit volgt dat de voorkeur gegeven moet worden aan een project dat leidt tot 30 seconden reistijdwinst voor 10.000 reizigers per dag boven een project dat geluidsoverlast reduceert voor 300 huishoudens die 63 decibel op de gevel ervaren.
Implicaties
Als beleidsmakers besluiten om de maatschappelijke kosten en baten van transportprojecten vast te stellen op basis van de resultaten van dit onderzoek, dan zouden MKBA’s adviseren om minder te investeren in transportprojecten die een paar minuten tijdwinst besparen en tegelijkertijd geluidsoverlast tot gevolg hebben. Een ander interessant resultaat is dat respondenten een monetaire waarde toekennen aan de drie milieuvariabelen (egels, geluid en recreatie). Dit resultaat suggereert dat dit type experiment een bijdrage kan leveren aan het verwezenlijken van een volwaardige positie van recreatie/natuur in MKBA’s. Ten slotte volgt uit de kwalitatieve resultaten van deze studie dat respondenten in een social choice context (morele) aspecten meenemen in hun overweging die zij niet kunnen meenemen in contexten waarin zij positieve en negatieve effecten van transportprojecten apart waarderen. Een implicatie van dit resultaat is dat MKBA-analisten die gebruik maken van conventionele waarderingsstudies expliciet moeten maken dat zij deze (morele) aspecten niet hebben meegenomen in hun MKBA.
Het artikel 'The value of travel time, noise pollution, recreation and biodiversity: a social choice valuation perspective' is geschreven door Niek Mouter (Technische Universiteit Delft), Manuel Ojeda Cabral (ITS Leeds), Thijs Dekker (ITS Leeds) en Sander van Cranenburgh (Technische Universiteit Delft) en verschenen in het tijdschrift 'Research in Transportation Economics'. Klik hier voor een link naar het artikel.
Inlichtingen: Niek Mouter (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
