Onderzoekers, voorlichters en de agrarische praktijk hebben de laatste jaren diverse maatregelen ontwikkeld om de milieubelasting door gewasbescherming te verminderen. PPO heeft de milieu- en kosteneffectiviteit van deze maatregelen onderzocht. Er zijn maatregelen die veel milieuwinst opleveren en die de agrarische ondernemer niet teveel kosten of zelfs een kostenbesparing opleveren.

De milieubelasting door toepassing van gewasbeschermingsmiddelen is tussen 1998 en 2005 flink gedaald, maar nog steeds worden de normen voor waterkwaliteit overschreden. Dit bleek uit de Tussenevaluatie van de nota Duurzame Gewasbescherming van 2006. Vanuit onderzoek en de agrarische praktijk zijn maatregelen ontworpen die beogen de milieubelasting te verlagen. In o.a. het project Telen met Toekomst zijn deze maatregelen door onderzoekers, voorlichting en agrarische ondernemers verder ontwikkeld en door de ondernemers toegepast. Onderzoekers van PPO onderzochten in opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving wat de milieueffecten, kosten en eventuele teeltrisico's zijn van deze zogenaamde geïntegreerde gewasbeschermingsmaatregelen. Met het door PPO ontwikkelde rekenmodel MEBOT zijn milieutechnische en economische berekeningen voor verschillende akkerbouw-, groente- en bloembolgewassen uitgevoerd.

Uit de studie blijkt dat emissiebeperkende maatregelen die nog verder gaan dan nu is voorgeschreven, de milieubelasting van het oppervlaktewater sterk kunnen verlagen. Emissiebeperking van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater gebeurt nu al op verschillende manieren. Telers zijn verplicht om een teeltvrije zone aan te houden bij percelen langs sloten. Deze zone mag niet beteeld, bemest of bespoten worden. Om verder te voorkomen dat druppeltjes van de spuitvloeistof in de sloot komen, mag er alleen bij lage windsnelheden worden gespoten. Ook moeten er in een strook van 14 meter langs de sloot speciale spuitdoppen worden toegepast die een grovere spuitdruppel afgeven, die minder makkelijk verwaait. De meeste milieuwinst kan worden behaald door een verdere verscherping van deze maatregelen. Vergroting van de teeltvrije zone kost de agrarische ondernemer opbrengst en is daarom economisch minder aantrekkelijk. Het waar mogelijk toepassen van spuitdoppen met een nog grovere druppel kan veel milieuwinst voor het oppervlaktewater betekenen tegen geringe kosten voor de teler.

FIGUUR: Verwisselbare spuitdoppen aan een spuitmachine

(NB: de rode dop geeft een grovere druppel dan de geel/paarse dop)

Verder blijkt uit dit onderzoek dat er enkele stoffen zijn die het merendeel van de milieubelasting veroorzaken. De grootste milieuwinst (naast emissiebeperkende maatregelen) kan worden behaald door juist voor het bestrijdingsdoel van deze milieubelastende stoffen alternatieven te vinden. Telers die een milieubewuste middelenkeuze willen maken, kunnen op dit moment gebruik maken van Milieu Effecten Kaarten, waarop de milieuscore van middelen is weergegeven. Bij meerdere onderzochte gewassen bleek dat de milieubelasting bij een milieuvriendelijkere middelenkeuze sterk afneemt en dat de kosten opvallend genoeg vaak ook afnemen.