Op woensdag 29 maart 2023 hield SER-voorzitter Kim Putters een keynote tijdens de eerste editie van de 'Dag van het Beleid'. In zijn lezing hield Kim Putters een pleidooi voor het centraal stellen van het brede welvaartsperspectief in het beleid.
Hij zei daarover:
"Die lerende en meer responsieve overheid is cruciaal als we meer richting brede welvaart willen gaan, ook in en via beleid. Binnen de SER definiëren we brede welvaart al een tijdje als profit, people en planet. Dus, dat welvaart naast de financieel-economische dimensie, ook een sociaal-maatschappelijke en ecologische dimensie heeft. Toename van het bruto binnenlands product betekent niet automatisch dat iedereen ook beter af is en gezonder wordt, en ook niet dat de kwaliteit van de leefomgeving verbetert. Het is continu zoeken naar balans tussen de economische, sociale en ecologische dimensies. Maar wat betekent dat voor de komende tijd?
Laten we even een gedachte-experiment doen. Veel van ons zijn opgevoed met het idee; sparen is een deugd. Spaar voor later, dan ben je altijd op de toekomst voorbereid. Die economische dimensie van spaarzaam omgaan met onze middelen zit er goed ingebakken. Stelt u zich eens voor dat we – naast sparen met geld – de natuur, onze biodiversiteit, ons landschap zouden sparen? Omwille van de toekomst nu wat laten of minder doen? Brede welvaart is ook dat we voor sommige zaken zeggen: nu even niet, dat sparen we op voor later. Het betekent dat we die uitruilen beter in kaart brengen om de juiste keuzes te kunnen maken. Kortom, ik wil u deze gedachte meegeven: moet ons BBP blijven groeien voor brede welvaart, of is een pas op de plaats om onze natuur te sparen ook denkbaar? Of om de sociale ongelijkheid te verkleinen die onze samenleving en het onderling en institutioneel vertrouwen ondermijnt? In welk land willen we leven? Hoe zorgen we ervoor dat onze kinderen en hun kinderen nog veilig en gezond kunnen wonen en werken? Zullen zij ons bewonderen om onze moed om het roer om te gooien en systemen te veranderen? Zullen zij ons als een goede voorouder zien?
Brede welvaart biedt hiertoe een onmisbaar conceptueel denkkader voor het beleid. Het is een gezamenlijke zoektocht, met u, hoe we dit concreet werkbaar maken. Dat vraagt om zoeken naar wegen om de economische, ecologische en sociale dimensies te integreren en in balans te brengen. Maar ook om keuzes tussen nu en later, vanuit goed voorouderschap voor de volgende generatie. En tussen hier en onze voetafdruk elders in de wereld. We zullen die keuzes voor bestaanszekerheid, onze leefomgeving, duurzame ontwikkeling en ons verdienvermogen op een scherpe maar ook rechtvaardige manier moeten zien te maken. Niet alles kan, en zeker niet tegelijk.
Ook de duurzame ontwikkelingsdoelen oftewel de SDG’s gaan hierover. In Nederland is er een groeiende beweging van bedrijven en organisaties die de SDG’s in hun strategie, corebusiness en beleid integreren. VNO-NCW en MKB-NL hebben in hun nieuwe strategie brede welvaart én SDG’s als leidraad opgenomen. Voor elk van de SDG’s zijn subdoelen en indicatoren geformuleerd. Denk aan het halveren van de armoede in 2030.
Ik ben ervan overtuigd dat er geen andere weg is dan de weg van brede welvaart. Een economie die is gericht op brede welvaart is en moet op een goede manier geworteld zijn in de samenleving. Brede welvaart is namelijk niet alleen een denkmethode, het is vooral ook een doe-methode om tot gedragen en integraal afgewogen oplossingsrichtingen voor concrete verdelingsvraagstukken te komen. Denk bijvoorbeeld aan een rechtvaardige klimaattransitie. Dat gaat over ecologie (gasgebruik, energietransitie), economie (inflatie, het creëren van nieuwe verdienmodellen) en sociaal beleid (koopkracht, armoede). Dus, dat vergt niet alleen het faciliteren van de goed geïnformeerde burger die de weg in het groene subsidiedoolhof goed heeft weten te doorlopen, maar juist ook het ondersteunen van kwetsbare huishoudens en middenstanders die nauwelijks kunnen rondkomen in regio’s met veel tochtige label G-woningen en winkelpanden. Want we hebben niet alleen als doel om 55% minder CO2 uit te stoten in 2030, maar ook om in dat jaar de armoede te halveren.
Een ander voorbeeld is de aanpak van sociaal-economische gezondheidsverschillen. Dit heeft betrekking op een brede waaier aan beleidsterreinen, veel breder dan de zorg alleen. Een sluitend sociaal vangnet gebaseerd op een toereikend bestaansminimum en een kwaliteitsvolle leefomgeving en goede woningen hebben een flinke invloed op de gezondheid van mensen. En laat ons bijvoorbeeld ook kijken naar de zogeheten voorkant, de eerste 1000 dagen van kinderen. Als we ervoor zorgen dat zij een goede en gezonde start hebben van hun leven, dan maken we preventief werk van het beperken van sociaal-economische gezondheidsverschillen. De SER bereidt hierop momenteel een advies voor.
Er is breed gedragen consensus nodig over belangrijke verdelingsvraagstukken, zoals kansengelijkheid, een fair share ten aanzien van ons grondstoffengebruik, het tempo waarin Nederland klimaatneutraal moet worden, streefcijfers voor diversiteit en inclusie, gedragen door een voorspelbaar en eerlijk stelsel van regelingen en voorzieningen, zoals het belastingstelsel, de sociale zekerheid, de gezondheidszorg et cetera. De SER heeft hier een belangrijke rol in te vervullen: wij kunnen verder kijken dan de waan van de dag en juist in gezamenlijk dialoog nadenken over een langjarige richting."
Klik hier om de tekst van de volledige keynote te downloaden.
Inlichtingen: www.ser.nl
