Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) concludeert dat de meeste reistijdwaarderingen voor zowel personen- als goederenvervoer zijn gedaald ten opzichte van de vorige waarderingskengetallen met basisjaar 2010. Dit betekent dat mensen en vervoerders van goederen gemiddeld minder geld over hebben voor een uur reistijdwinst. Voor het eerst zijn ook reistijdwaarderingen berekend voor lopen, fietsen en het voor- en natransport van vliegen. Daarnaast zijn er waarderingen bepaald voor (minder) drukte in het openbaar vervoer (ov) en een meer comfortabele loop- en fietsinfrastructuur. Deze toevoegingen maken het mogelijk om meer effecten van mobiliteitsbeleid te monetariseren in maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA’s). Een quick scan leert dat deze nieuwe set waarderingskengetallen niet meteen tot geheel andere conclusies in eerder uitgevoerde MKBA’s leiden.
Waarderingskengetallen voor reistijd-, betrouwbaarheid- en comfortveranderingen zijn belangrijke inputgegevens voor MKBA’s van mobiliteitsprojecten, zoals de verbreding van een weg of de aanleg van een spoorwegverbinding. De oude waarderingskengetallen hadden als basisjaar 2010 en waren aan actualisatie toe. Economische, sociale en technologische veranderingen in de maatschappij kunnen namelijk invloed hebben op de waarderingskengetallen.
Dit onderzoek is uitgevoerd door Significance in opdracht van het KiM. Voor het personenvervoer is nieuw stated preference praktijkonderzoek uitgevoerd. Voor het goederenvervoer is er geen nieuw vragenlijstonderzoek uitgevoerd, maar is er een methode ontwikkeld om de al aanwezige bedrijfseconomische kostenkengetallen te vertalen naar reistijdwaarderingen.
Personenvervoer
De nieuwe reistijdwaarderingen voor personenvervoer zijn samengevat in de tabel hieronder. In vergelijking met de vorige waarderingskengetallen zijn de reistijdwaarderingen voor het personenvervoer per auto, vliegtuig of ov met 10-20% gedaald ten opzichte van de vorige waarderingskengetallen, geactualiseerd naar prijspeil 2022. De reistijdwaardering voor lopen en fietsen heeft dezelfde orde van grootte als de reistijdwaardering voor auto en trein. De reistijdwaardering voor vliegtuig is een stuk hoger en alleen van toepassing voor de tijd in het vliegtuig. De waardering om van of naar het vliegveld te reizen is een stuk lager dan de reistijdwaardering van vliegen zelf, maar hoger dan een ‘normale’ auto- of ov-rit.
Tabel: Reistijdwaarderingen (VTT) per motief in 2022 voor de verschillende personenvervoersmodaliteiten in €/uur per persoon in prijspeil 2022
Reizen onder minder comfortabele condities leidt tot een hogere reistijdwaardering. Mensen zijn bereid meer te betalen voor reistijdverkorting als ze staan in een drukke trein, dan als ze zitten in een rustige trein. Andersom werkt het ook zo; de reistijdwaardering daalt als het comfort hoger is dan gemiddeld. Voor fietsen is het comfort bijvoorbeeld het hoogst en de reistijdwaardering het laagst als mensen een zeer mooie route fietsen op een vrij liggend geasfalteerd fietspad zonder een weg in de buurt.
Goederenvervoer
Met uitzondering van het goederenvervoer over de weg zijn de reistijdwaarderingen van het goederenvervoer veel lager (-45 tot -75%) dan de vorige waarderingskengetallen, geactualiseerd naar prijspeil 2022. Deze daling is grotendeels het gevolg van een methodologische verandering. Conform de internationale praktijk zijn de reistijdwaarderingen nu uitsluitend gebaseerd op tijdsafhankelijke kosten zoals loon. De oude berekeningswijze bevatte een dubbeltelling met afstandsafhankelijke kosten, zoals brandstofkosten, die als separate kostenpost in een MKBA worden opgenomen. Voor bijvoorbeeld zeevaart, een brandstof intensieve modaliteit, verklaart deze methodologische verandering het gehele verschil.
Beleidsimplicaties
De lagere reistijd- en betrouwbaarheidswaardering voor personenvervoer en de meeste goederenvervoermodaliteiten kunnen impact hebben op de uitkomsten van MKBA’s. Of deze lagere waarderingskengetallen ervoor zorgen dat het kosten - baten saldo van teken verandert is lastig te zeggen, omdat dit sterk afhangt van de reistijd- en betrouwbaarheidsveranderingen en de andere baten- en kostenposten. Daarnaast is het goed om te benadrukken dat andere batenposten, zoals een besparing op de afstandsafhankelijke kosten bij het goederenvervoer en comfortverbeteringen bij het personenvervoer, ook voor aanvullende gekwantificeerde batenposten kunnen zorgen. Op basis van een quickscan van enkele recente MKBA’s lijken de algehele conclusies niet drastisch anders uit te vallen met deze nieuwe set waarderingskengetallen.
Meer info:
