In deze studie zijn de belangrijkste knelpunten en kansen voor thuis- en buurtbatterijen in kaart gebracht, inclusief beleidsadvies. Het blijkt dat deze batterijen zorgen voor relatief dure CO2-reductie, terwijl de emissies bij de productie en recycling hoger zijn. Ook voor netcongestie bieden de batterijen in het huidige beleidskader geen oplossing, zelfs niet als de salderingsregeling wordt afgeschaft. Buurtbatterijen kunnen wel een oplossing zijn om nieuwbouwontwikkelingen mogelijk te maken waar het net onvoldoende capaciteit heeft. Subsidies op batterijen zijn niet zinvol - een bredere discussie over flexibiliteitsbronnen wel.
Knelpunten voor thuis- en buurtbatterijen
Als randvoorwaarden voor de inpassing van thuis- en buurtbatterijen vormen ruimtelijke inpassing en brandveiligheid de belangrijkste knelpunten. Daarnaast concluderen we dat cyberveiligheid, circulariteit en recycling, en productie- en installatiecapaciteit aandachtspunten zijn, maar geen onoverkomelijke knelpunten.
Over het thema netcongestie concluderen we dat thuis- en buurtbatterijen met het huidige beleid de piekbelasting op het elektriciteitsnet verhogen. De focus zou dus moeten liggen op het congestieneutraal aansluiten van deze batterijen.
Voor de businesscases voor thuis- en buurtbatterijen concluderen we:
- Voor buurtbatterijen geldt dat het lokaal opslaan en leveren van zonne-energie niet rendabel is richting 2030.
- Ook voor thuisbatterijen is er geen rendabele businesscase met het huidige beleid. Ook zonder salderingsregeling en met afschaffing van dubbele energiebelasting is de terugverdientijd minstens gelijk aan de technische levensduur.
Twee mogelijke kansen voor thuis- en buurtbatterijen
1. CO2-reductie door (realisatie van extra zon-pv en) het opslaan van zonne-energie. Het is technisch mogelijk om de CO2-uitstoot in de elektriciteitssector in Nederland te reduceren met thuis- of buurtbatterijen door zonne-energie op te slaan, opgeslagen energie te gebruiken en energiehandel. Uit deze studie volgt dat hier binnen het huidige beleid geen positieve businesscase voor is. Een additioneel effect is dat er door productie, gebruik en einde levensduur ook emissies plaatsvinden, veelal buiten Nederland. Naar verwachting zijn de wereldwijde emissies voor de batterij daarmee groter dan de CO2-reductie in de Nederlandse elektriciteitssector.
2. Het mogelijk maken van nieuwbouwontwikkelingen met een buurtbatterij in gebieden met netcongestie, fysiek achter een aansluiting of contractueel. Batterijen kunnen onderdeel worden van een lokaal energiesysteem en extra elektriciteitsverbruik mogelijk maken. Wel is hiervoor een bepaalde hoeveelheid transportvermogen en energiedelen (bijvoorbeeld via een groepscontract) vereist. De batterij zou ingezet kunnen worden door een energiecoöperatie of gebiedsontwikkelaar, om bijvoorbeeld toch woningen te kunnen realiseren.
Beleidsaanbevelingen
- Thuis- en buurtbatterijen zullen ontwikkeld worden op kleine schaal, en we adviseren de Rijksoverheid om te zorgen dat ze veilig, efficiënt en congestie-neutraal ingepast worden.
- Ontwikkel prikkels om thuis- en buurtbatterijen congestieneutraal aan te sluiten: nu zullen deze batterijen significant bijdragen aan hogere pieken op het laagspanningsnet. De netbeheerders zijn de partij om hiervoor prikkels te ontwikkelen.
- Schaf de salderingsregeling af en onderzoek methoden voor afschaffing van dubbele energiebelasting: het afschaffen van de salderingsregeling zorgt voor een prikkel om eigen zonne-energie direct te gebruiken of op te slaan, en voor een betere verdeling van de energierekening over huishoudens. De dubbele energiebelasting is een knelpunt als de salderingsregeling wordt afgeschaft en maakt energiehandel minder aantrekkelijk. Deze dubbele energiebelasting afschaffen is wenselijk, maar ook complex, en zou onderdeel moeten zijn van de bredere evaluatie van de energiebelasting.
- Stel géén subsidie in op thuis- en buurtbatterijen voor CO2-reductie en voor het tegengaan van netcongestie: CO2-reductie in de elektriciteitssector wordt gezien als meest waarschijnlijke argument voor subsidie. Om hiervoor tot een positieve business- case te komen is een aanschafsubsidie nodig ter hoogte van 40 tot 80% van het aankoopbedrag van de batterijen: dat is niet kosteneffectief. Op basis van deze studie zien wij geen argumenten die zo’n subsidie rechtvaardigen. Mocht een tekort aan flexibiliteit blijken in het energiesysteem dan is een bredere discussie vereist over flexibiliteitsbronnen.
- Ontwikkel en implementeer kaders voor ruimtelijke inpassing en brandveiligheid: er is nog onvoldoende regulering en standaardisering op dit onderwerp. Ondanks de veiligheidsrisico’s zal dit met de juiste inpassing geen onoverkomelijk knelpunt vormen.
- Buurtbatterijen dienen gefaciliteerd te worden als ze een oplossing bieden voor netcongestie als oplossing achter-de-meter voor gebiedsontwikkeling, door te voorzien in randvoorwaarden op de thema’s brandveiligheid en vergunningverlening.
Het rapport is te downloaden viahttps://ce.nl/publicaties/thuis-en-buurtbatterijen/. Meer informatie is verkrijgbaar bij Lucas van Cappellen,
