Het Belgische Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) publiceerde eind februari 2024 een overzicht van 78 indicatoren die de evolutie van de levenskwaliteit, menselijke ontwikkeling, sociale vooruitgang en duurzaamheid van de economie over de periode 1990-2022 meten. Deze indicatoren kunnen geraadpleegd worden op www.indicators.be. We staan stil bij enkele opmerkelijke vaststellingen.
Sinds 2016 publiceert het Federale Planbureau in België jaarlijks een geactualiseerde set van aanvullende indicatoren bij het Bruto Binnenlands Product (bbp) die ook dienen om de voortgang naar het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s) te monitoren. Naast deze ontwikkeling en publicatie van indicatoren heeft het Federale Planbureau ook samengestelde indicatoren ontwikkeld om het welzijn in België te meten, op basis van de dimensies “Hier en nu” en “Later en Elders”. De beste resultaten worden behaald voor SDG 2 (Geen honger), SDG 6 (Schoon water en sanitair) en SDG 8 (Waardig werk en economische groei). Uit de evaluatie blijkt echter slechts weinig SDG's zullen worden bereikt als de huidige trends worden voortgezet.
Benchmarking
Het rapport bevat een benchmarking van de Belgische resultaten ten opzichte van andere Europese landen. Daaruit blijkt dat België gemiddeld beter presteert op sociale en governance aspecten van duurzame ontwikkeling, maar dat het op milieuvlak veelal slechter scoort dan andere Europese landen. Dit valt deels te verklaren door het feit dat België een dichtbevolkt en sterk verstedelijkt land is met relatief minder natuurlijke ruimte. Bovendien is het Belgische industriële weefsel toegespitst op de productie van intermediaire goederen, die energie-intensiever en vervuilender zijn dan de productie van finale goederen.
Daarnaast bekleedt België de 18de plaats van 18 EU-landen waarover cijfers beschikbaar zijn op het vlak van nitraat in het rivierwater. Qua afvalbeheer doet België het alvast flink wat beter: het bekleedt een 5de plaats (op 26 EU-landen) wat betreft het percentage gerecycleerd gemeentelijk afval (54,7%) en de hoeveelheid gemeentelijk afval (416 kg/inwoner).
Achteruitgang van het milieukapitaal
De publicatie rapporteert ook enkele samengestelde indicatoren om de houdbaarheid van het welzijn in België te meten aan de hand van het economisch, menselijk, sociaal en milieukapitaal.
Naast een vooruitgang op de eerste drie kapitaalvoorraden valt daarbij vooral een systematische achteruitgang op van het milieukapitaal. Deze samengestelde indicator combineert de kwaliteit van de lucht (atmosferische CO2-concentratie), het water (nitraat in grondwater), het land (niet-bebouwde oppervlakte), en de biodiversiteit (populatie akkervogels). Deze daling is daarenboven statistisch significant en alle subkapitalen dragen daartoe bij: lucht, water, land en biodiversiteit. Deze resultaten komen overeen met die van het Europees Milieuagentschap en de OESO. De daling is bijzonder uitgesproken voor de indicator van biodiversiteit, met name de populatiedichtheid van 15 soorten akkervogels.
Vergelijking met Nederland
In Nederland publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) jaarlijks de Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals (zie Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals 2023). Daarbij wordt de evolutie ten opzichte van het voorgaande jaar beoordeeld, en bestrijken de middellange termijn trends een kortere periode (namelijk 7 jaar). De opvolging van het natuurlijk kapitaal bestrijkt daarin een bredere set van indicatoren, zonder dat er sprake is van een samengestelde indicator. Ook hier valt een negatieve evolutie op van de luchtkwaliteit, het oppervlaktewater, en de biodiversiteit, in tegenstelling tot positieve evoluties op het vlak van beheerde landnatuur.
Meer lezen: Indicatoren van duurzame ontwikkeling
