Dit rapport zet uiteen hoe het PBL de monitoring van circulariteitsstrategieën uitvoert. Het rapport gaat zowel in op de conceptuele uitgangspunten en achtergronden van de zogenoemde R-ladder als op de empirische toepassing ervan, door praktijkvoorbeelden te geven en te onderbouwen welke keuzes worden gemaakt.
De huidige manier van produceren en consumeren met een omvangrijk gebruik van primaire grondstoffen is verspillend en één van de belangrijkste oorzaken voor klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en vervuiling van lucht, water en bodem. De verwachting is dat het mondiale grondstoffengebruik bij ongewijzigd beleid tussen nu en 2060 zal verdubbelen, waardoor ook de nadelige gevolgen hiervan voor mens en milieu verder zullen toenemen. Het aanpakken van de hiervoor geschetste grondstoffenproblematiek vraagt om radicaal minder en efficiënter gebruik van grondstoffen, oftewel een circulaire economie. Door in te zetten op meer circulair gebruik van grondstoffen, materialen en producten kunnen het grondstoffengebruik en de eerdergenoemde negatieve milieueffecten en leveringsrisico’s worden verminderd.
Radicaal minder en efficiënter grondstoffengebruik is mogelijk door gebruik te maken van (een combinatie van) verschillende circulariteitsstrategieën (ook wel R-strategieën genoemd), die op verschillende plaatsen in de productketen van winning, productie, gebruik en afdanken aangrijpen. Wij onderscheiden vier overkoepelende circulariteitsstrategieën
- Narrow the loop: Minder grondstoffen gebruiken door van producten af te zien (refuse), producten te delen (rethink) of ze efficiënter te fabriceren (reduce).
- Slow the loop: Langer en intensiever gebruiken van producten en onderdelen door hergebruik (reuse) en reparatie (repair en remanufacturing); dit vertraagt de vraag naar nieuwe grondstoffen.
- Close the loop: Het sluiten van de kringloop door het wegnemen van lekkages en ongewenste materialen, en door recycling van materialen, zodat er alleen niet herbruikbaar afval wordt verbrand of gestort én minder nieuwe grondstoffen nodig zijn door de inzet van secundair materiaal.
- Substitutie van eindige grondstoffen door duurzaam geproduceerde hernieuwbare grondstoffen (zoals biogrondstoffen) of alternatieve primaire grondstoffen met minder milieu.
Circulariteitsstrategieën relevant om zicht te krijgen op ontwikkelingen
Zowel in het onderzoek naar een circulaire economie van het PBL als in dat van andere onderzoeksinstellingen met wie het PBL samenwerkt, spelen de circulariteitsstrategieën een belangrijke rol. Een indeling naar circulariteitsstrategieën structureert de manieren waarop bedrijven, overheden, burgers of andere partijen circulair bezig zijn. Door het monitoren van activiteiten op circulariteitsstrategieën ontstaat scherper zicht op de richting van de transitie: welke circulaire activiteiten komen wel en niet voor.
Maatwerk en doorontwikkeling nodig
Dit rapport helpt bij het consistent toepassen van de circulariteitsstrategieën als analysekader. Er zullen echter altijd grensgevallen zijn waardoor specifieke keuzes nodig zijn afhankelijk van het in te delen onderwerp. Dit blijkt uit onze eigen ervaringen met het toepassen van circulariteitsstrategieën op onderwerpen zoals bedrijven, actieplannen, wetenschappelijke publicaties en subsidiegeld. Daarnaast zijn er nog belangrijke onderwerpen om uit te werken, zoals een verdere invulling van de strategie refuse en het onderscheid tussen laagwaardige en hoogwaardige recycling.
Klik hier om de PBL-publicatie te downloaden.
Nadere informatie: Anne Gerdien Prins, PBL,
