De introductie van de eco-regeling in 2023 in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de EU heeft voor melkveehouders een financiële verandering teweeg gebracht. Sinds 2023 gaat er minder subsidie naar inkomenssteun en meer naar verduurzaming. De eco-regeling heeft als doel om landbouwactiviteiten te ondersteunen die het klimaat, de natuur en het milieu verbeteren. Op basis van deze regeling kunnen boerenbedrijven een extra bedrag krijgen bovenop de basispremie (waaraan overigens ook al voorwaarden wat betreft ‘goede landbouw- en milieucondities’ zijn verbonden) als zij zogenaamde eco-activiteiten ontplooien. Elke lidstaat heeft zelf ruimte om deze eco-regeling in te richten en criteria voor subsidies te bepalen. Nederland heeft gekozen voor vijf doelen: klimaat, biodiversiteit, water, bodem en lucht en landschap.
Een paar voorbeelden van eco-activiteiten van melkveehouders zijn: het zaaien van grasklaver of kruiden in het grasland, het groen houden van de grond in wintermaanden, weidegang verlengen, biologische bestrijding, meer bufferstroken of houtelementen toevoegen. Van alle melkveehouders heeft 88% een medaille, voor varkenshouders en pluim veehouders is dit respectievelijk 42% en 34%.
De meetste melkveehouders hebben een zilveren medaille (54%). Een melkveehouder met een gouden eco-medaille kreeg in 2023 gemiddeld € 460 aan totale subsidie per hectare. Een melkveehouder zonder eco-medaille kreeg gemiddeld € 270 per hectare. In totaal bedragen subsidies 11% van het gemiddeld inkomen van de melkveehouders (2022).
De medailles worden toegekend op basis van inspanningen die melkveehouders leveren om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. De Alggemene Rekenkamer (ARK) heeft onderzocht of er een rechtstreeks verband is tussen de toekenning van een gouden medaille en het daadwerkelijk duurzamer produceren van de betreffende melkveehouders. Hiervoor is gebruik gemaakt van steekproefdata uit het Bedrijven informatienet (BIN) van Wageningen Economic Research (WEcR), in het bijzonder data over duurzaamheidsprestaties van individuele melkveehouders in 2022. Deze steekproefdata hebben we gekoppeld aan de data van RVO met de medailleclassificatie. De ARK concudeert dat de meeste melkveehouders die in 2023 een gouden medaille kregen daadwerkelijk beter scoorden op indicatoren voor duurzaamheid (getest zijn 13 indicatoren, maar ook dat 42% van de melkveehouders met een gouden medaille relatief laag scoren op duurzaamheid. ARK adviseert dan ook om de toekenning van de medailles beter te laten aansluiten op de scores op duurzaamheidsindicatoren. Dit kan de effectiviteit van de eco-regeling verder vergroten.
Rapport Algemene Rekenkamer: Focus op subsidies voor melkveehouders
