Vergeleken met een reguliere renovatie levert een aardgasvrije renovatie met een warmtepomp de meest gunstige resultaten op voor aan energiearmoede gerelateerde aspecten. TNO onderzoek toont aan dat dit is te zien in het toegenomen wooncomfort, de daling van energiekosten en financiële zorgen. Dit onderzoek maakt deel uit van het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede.

TNO voert dit onderzoeksprogramma uit in samenwerking met de ministeries van Klimaat en Groene Groei, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland en Noord-Brabant, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het programma ontwikkelt actuele en gerichte kennis over energiearmoede en over de effectiviteit van maatregelen die worden genomen, en helpt bij de versnelling van de implementatie van effectieve maatregelen door uitwisseling van kennis en ervaring.

Effecten van renovaties

De onderzoekers definiëren huishoudens als energiearm wanneer zij te maken hebben met een laag inkomen, in combinatie met een hoge energierekening en/of in combinatie met een woning van slechte energetische kwaliteit. Om een eerste inzicht te geven in de meerwaarde van
aardgasvrije woningrenovaties voor energiearmoede gerelateerde aspecten (i.e. wooncomfort, fysieke en mentale gezondheid, financiële zorgen, energiekosten, gas- en elektriciteitsverbruik, verbondenheid en betrokkenheid met de wijk en duurzaam gedrag), zijn zes renovatietrajecten onderzocht die zijn uitgevoerd door woningcorporaties. Eén renovatietraject heeft de woningen volledig aardgasvrij (plaatsing van PV-zonnepanelen en een warmtepomp) en twee renovatietrajecten hebben de woningen ‘aardgasvrij-ready’ gemaakt. Daarbij zijn bewoners waarvan de woning al is gerenoveerd (interventiegroep) vergeleken met bewoners waarvan de woning nog niet is gerenoveerd (controlegroep). In totaal hebben 423 bewoners deelgenomen aan het onderzoek door een vragenlijst in te vullen.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gevonden positieve effecten van alle renovaties, reguliere renovaties en aardgasvrije renovaties op verschillende energiearmoede gerelateerde aspecten. Groene vinkjes geven significante verbeteringen weer voor bewoners.
Bij het wooncomfort en de fysieke gezondheid is er sprake van verbetering wanneer deze toenemen. Bij het gasverbruik, elektriciteitsverbruik, de energiekosten en de financiële zorgen is er sprake van verbetering wanneer deze dalen. Hoe meer vinkjes, hoe sterker het gemiddelde effect op de betreffende uitkomstmaat. Wanneer cellen leeg zijn, betekent dit dat er gemiddeld genomen geen effecten gevonden zijn op de betreffende uitkomstmaat. De gele vinkjes staan voor een toename in elektriciteitsverbruik.

Tabel 1: Overzicht van gevonden effecten van renovaties op de energiearmoede-gerelateerde aspecten (bron TNO).

 
Wooncomfort

Te zien is dat aardgasvrije renovaties het grootste effect hebben op het wooncomfort. Dat komt doordat de aardgasvrije installaties naast kou en tocht ook vocht en/of schimmel in de woning kunnen reduceren. Bewoners zetten namelijk in een aardgasvrij gerenoveerde woning hun thermostaat overdag zo’n twee graden hoger dan andere bewoners, wat waarschijnlijk het vocht in de woning doet verminderen en het comfort verhoogt. Daarnaast zijn het vooral de isolatiemaatregelen die van grote invloed zijn op het reduceren van kou en tocht en op die manier bijdragen aan de verbeterde fysieke gezondheid.

Financiële zorgen

Bewoners in een gerenoveerde woning hebben lagere energiekosten (gemiddeld 95 euro per maand) dan bewoners die nog wachten op een woningrenovatie. Met name aardgasvrije renovaties zorgen voor een sterke daling van de maandelijkse energiekosten (gemiddeld 173 euro per maand). Zij gebruiken immers geen gas meer, en omdat gasverbruik een groter deel uitmaakt van de energierekening dan elektriciteitsverbruik, verklaart dit de sterkere daling van de energiekosten bij aardgasvrije woningen. Vervolgens zien de onderzoekers dat bewoners die een woningrenovatie hebben gehad, minder financiële zorgen hebben dan bewoners die nog geen woningrenovatie hebben gehad. De financiële zorgen hangen in hoge mate samen met de energiekosten, die lager zijn voor bewoners die een aardgasvrije woning hebben. Aardgasvrije renovaties leiden hier tot een significante vermindering van de financiële zorgen, terwijl het bij reguliere renovaties gaat om een marginaal significante reductie.

Aanbeveling

Uiteraard is het niet mogelijk om alle huurders aan te sluiten op een warmtepomp, onder andere vanwege netcongestie en de andere opgaven waar woningcorporaties ook aan werken. Daarnaast dient dit onderzoek te worden aangevuld met een vergelijking met andere aardgasvrije alternatieven zoals een warmtenet. Gemeenten en woningcorporaties kunnen energiearme bewoners, een doelgroep die te maken heeft met een laag comfort en veel financiële zorgen, extra ondersteunen door afspraken te maken over verduurzaming middels aardgasvrije renovaties.

 Meer informatie over het onderzoek vindt u hier of via het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede.