Het maken van bakstenen uit baggerspecie levert geen technische problemen meer op. De resterende uitdagingen liggen vooral op het gebied van de maatschappelijke aanvaardbaarheid en de prijs/kwaliteitverhouding van het product.
Baggerspecie is bodemmateriaal dat afkomstig is van het onderhouden en aanleggen van rivieren, kanalen, enz. Deze baggerspecie kan gebruikt worden ter vervanging van natuurlijke klei bij de productie van baksteen. Gezien de vraag naar nuttige afzetmogelijkheden van baggerspecie groot is, gegeven de bestaande historische achterstand in de ruiming van baggerspecie en de voortdurende aangroei daarvan, trekt deze toepassing heel wat aandacht bij overheid en bedrijven. Bovendien zijn er nog meer voordelen aan verbonden. Het gebruik van baggerspecie als grondstof bij de productie van baksteen is tevens een oplossing voor het plaatsgebrek in Vlaanderen. Zo zullen er minder stortplaatsen en/of compensatiegebieden moeten worden voorzien voor de baggerspecie. Momenteel wordt de baggerspecie die in aanmerking komt voor de baksteenproductie voornamelijk gestort. Bovendien kunnen de natuurlijke reserves van klei worden gespaard en past de baksteen uit baggerspecie heel goed in de huidige trend van 'ecologisch verantwoord' bouwen. Hoe komt het dan dat deze toepassing de Vlaamse consument nog niet bereikt heeft?
In tegenstelling tot een aantal van onze buurlanden (Frankrijk, Nederland en Duitsland), worden er in Vlaanderen nog geen bakstenen uit baggerspecie geproduceerd. In een door het CEDON uitgevoerd onderzoek werd de vraag- en aanbodzijde van deze (toekomstige) markt in Vlaanderen onder de loep genomen d.m.v. enquêtes en diepte-interviews. Een aantal factoren met positieve en negatieve invloed op deze markt werden hierbij aan het licht gebracht.
Figuur 1: Gevelmuur opgetrokken uit bakstenen uit baggerspecie
Wat de aanbodzijde betreft, speelden initieel naast economische vooral technische knelpunten een rol. Anno 2011 zijn de meeste technische knelpunten geweken. Een baksteen uit baggerspecie kan technisch gezien perfect worden gerealiseerd en kan een gelijkaardige kwaliteit bezitten als een gewone, commerciële baksteen. Omwille van de vorming van witte strepen (figuur 1) wordt er echter wel aangeraden de baksteen uit baggerspecie als snelbouwsteen te produceren i.p.v. gevelsteen. Het zijn vooral de economische knelpunten die momenteel nog een belangrijke rol spelen in de beslissing over het al dan niet overgaan tot productie van deze bakstenen. Zo blijkt het lage competitieve vermogen van baggerspecie ten opzichte van andere secundaire grondstoffen een van de belangrijkste punten.
Om competitief te zijn, moet de baggerspecie voldoen aan een aantal technische eisen (vochtgehalte, continuïteit, ...) en worden aangeboden tegen economisch voordelige tarieven. Om tot deze technische eisen te komen, moet de baggerspecie een voortgezette droogstap doorlopen die niet standaard wordt uitgevoerd indien de baggerspecie wordt gestort. Deze voortgezette droogstap kan worden uitgevoerd door zowel baggeraars, afvalverwerkers als baksteenproducenten. In realiteit bieden enkel baggeraars en afvalverwerkers zich aan om deze laatste droogstap uit te voeren om de eenvoudige reden dat vóór deze laatste droogstap, de baggerspecie volgens de wetgeving wordt ingedeeld als afvalstof en niet als secundaire grondstof. Dit brengt een strengere wetgeving met zich mee en maakt een niet-afvalverwerker tot een afvalverwerker. Na het doorlopen van deze laatste droogstap, valt de baggerspecie in de Vlaamse wetgeving onder secundaire grondstof en kunnen baksteenproducenten dit zonder veel problemen aanvaarden.
Deze voortgezette droogstap, die veel energie vereist, zorgt echter dat de verkoopprijs van de behandelde baggerspecie oploopt. Hierdoor kan baggerspecie als secundaire grondstof moeilijk concurreren met andere grondstoffen waarbij de winstmarge groter is. Het blijft dus uitkijken naar het moment waarop de natuurlijke reserves van klei uitgeput geraken of moeilijker kunnen worden ontgonnen, waardoor de prijs van klei omhoog gaat zodat baggerspecie als secundaire grondstof voor bakstenen beter kan concurreren. In afwachting daarvan is het echter ook mogelijk om het gebruik van baggerspecie als secundaire grondstof aan te moedigen op een andere manier die, in tegenstelling tot bijvoorbeeld subsidies, gedurende onbeperkte tijd kan worden gehandhaafd. In dit onderzoek wordt er gepleit voor verder onderzoek naar een wettelijke verplichting voor baksteenproducenten om een minimale hoeveelheid secundaire grondstoffen aan te wenden bij de productie van bakstenen. Tijdens de diepte-interviews in dit onderzoek, gaven baksteenproducenten reeds aan hier geen grote bezwaren tegen te hebben.
Het economisch succes van een product berust niet alleen op het mogelijke aanbod maar ook op de vraag ernaar. Op dit vlak moet er vooral aandacht worden besteed aan de maatschappelijke aanvaardbaarheid en de prijs/kwaliteitverhouding van het product. Uit het onderzoek komt naar voor dat deze twee factoren de houding tegenover bakstenen uit baggerspecie en daarmee ook de vraag in belangrijke mate beïnvloeden. Hoewel de houding van de ondervraagden voorlopig terughoudend is, heerst er wel een duidelijke interesse naar meer informatie omtrent het product. Tot nu toe heeft amper 16% van de ondervraagden al van het product gehoord. Het gebruikte informatiekanaal (media, overheid, ...) speelt daarbij een belangrijke rol aangezien in niet alle informatiekanalen evenveel vertrouwen wordt gesteld. Bakstenen uit baggerspecie hebben dus zeker en vast potentieel maar het correct informeren en sensibiliseren van de consument mag daarbij niet uit het oog worden verloren.
Indien u meer informatie hierover wenst te verkrijgen of het volledige onderzoek wilt inkijken, kan u contact opnemen met Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Zie ook de website van het CEDON: www.hubrussel.net/CEDON/CEDON_HOMEPAGE.
