Bonaire's economie is sterk afhankelijk van de natuur. Duurzaam beheer van de ecosystemen van Bonaire is daarom van groot belang. Voor het maken van belangrijke afwegingen in economisch en natuurbeleid is een goed inzicht in de waarde van natuur van Bonaire een cruciale eerste stap. In een omvangrijke studie hebben milieueconomen van het IVM in nauwe samenwerking met lokale economen van WKICS de onderlinge relaties tussen natuur en economie onderzocht. De studie levert een gedetailleerd beeld van de hoogte en samenstelling van de economische waarde van de natuur van Bonaire. De resultaten zijn ook vertaald in een documentaire.
De uitdaging
Bonaire is een eiland in de Nederlandse Caraïben van ongeveer 288 km2 en heeft meer dan 16.000 inwoners. Sinds 10 oktober 2010 hoort het eiland samen met de eilanden St. Eustatius en Saba officieel bij Nederland als speciale gemeenten. In 1979 is de gehele kustzone van Bonaire verklaard tot beschermd gebied met als doel om de unieke koraalriffen te beschermen, die tot de best behouden riffen van de Caraïben worden gerekend. Dit trekt veel toerisme aan en de toeristenindustrie levert dan ook de belangrijkste bijdrage aan de economische activiteit op het eiland. De visserij heeft vooral een belangrijke maatschappelijke en culturele functie. Een groot deel van de Bonairiaanse economie en de lokale bevolking is afhankelijk van de kwaliteit van de ecosystemen op het eiland. Naast het Bonaire National Marine Park (BNMP) is het Washington-Slagbaai National Park (WSNP) een beschermd gebied op het eiland en verder zijn vijf locaties aangeduid als waterrijke natuurgebieden van internationaal belang volgens de Ramsar-conventie.
Deze relatief gezonde ecosystemen zijn van groot belang voor de Bonairiaanse economie. Echter, veel lokale en wereldwijde ontwikkelingen hebben in de afgelopen decennia geleid tot grote bedreigingen voor de ecosystemen van Bonaire, waardoor de basis van de eilandeconomie in gevaar wordt gebracht. Het is dan ook cruciaal om te begrijpen hoe de natuur op Bonaire bijdraagt aan de economie en welvaart op het eiland, zodat de passende beleidsmaatregelen kunnen worden genomen. Het onderzoek 'What's Bonaire Nature Worth?' heeft als doel om de economische en maatschappelijke waarde van belangrijke ecosysteemdiensten op Bonaire vast te stellen. De uitdaging daarbij is om gedegen wetenschappelijke inzichten te leveren die beleidsmakers kunnen sturen in het beschermen en beheren van de natuur en economie van het eiland.
Het onderzoek
Door economische waarden toe te kennen aan de belangrijkste ecosysteemdiensten op Bonaire legt het project nadruk op de economische baten en de groeiende kosten van het verlies aan biodiversiteit en het verval van ecosystemen. In nauwe samenwerking met lokale belanghebbenden behandelt het onderzoek de belangrijkste ecosysteemdiensten voor Bonaire en past verschillende waarderings- en evalueertechnieken toe, waarvan de belangrijkste keuze-experimenten zijn. Door uitgebreide enquêtes te houden onder in totaal 1.500 respondenten, onder wie toeristen, vissers, Bonairiaanse en Nederlandse burgers, is onder andere de betalingsbereidheid van deze mensen voor de Bonairiaanse natuur onderzocht. Figuur 1 geeft een voorbeeld van een keuze-experiment voor het meten van de betalingsbereidheid onder Nederlandse burgers voor onder andere de natuur in Caraïbisch Nederland. Er zijn een aantal scenario's ontwikkeld om beleidsmakers inzicht te geven in het ecologische en economische effect van bepaalde beslissingen op de natuur. Uiteindelijk heeft het onderzoek het doel om de beleidsmakers een beter inzicht te geven in wat de optimale strategie is voor natuurbescherming op Bonaire. Het onderzoek heeft van het begin tot het einde belanghebbenden bij het proces betrokken, waardoor het verzamelen van data makkelijker ging en het noodzakelijke draagvlak werd gecreëerd voor het gebruik van het concept 'ecosysteemdiensten' in de doelgroep die het onderzoek voor ogen heeft.
Figuur 1 Voorbeeld van een keuze-experiment voor het meten van de niet-gebruikswaarde van onder andere Caraïbisch-Nederlandse natuur
De resultaten
In totaal zijn meer dan tien verschillende ecosysteemdiensten gekwantificeerd en monetair gewaardeerd. Dit resulteert in een totale socio-economische waarde van 105 miljoen dollar per jaar voor de meest relevante ecosysteemdiensten en goederen op Bonaire (zie Figuur 2). Deze totale economische waarde en de onderliggende componenten kunnen worden gebruikt om een strategie te ontwikkelen voor effectieve en duurzame milieubescherming op Bonaire, maar ook voor het ontwikkelen van een duurzaam Bonaire. Na het uitgebreid analyseren van verschillende scenario's waarin de ontwikkeling van de waarde van de verschillende ecosysteemdiensten wordt weergegeven, wordt één aspect glashelder: 'An ounce of prevention is worth a pound of cure'. Het is dus efficiënter om de degradatie van ecosystemen te voorkomen, dan te proberen om de natuur te revitaliseren terwijl de bedreigingen nog niet zijn weggenomen. Als de huidige bedreigingen niet worden aangepakt, dan zal de totale economische waarde van de Bonairiaanse natuur in snel tempo afnemen. Dit geeft aan dat het van groot belang is zo snel mogelijk in natuurbescherming te investeren. Hoe gezonder de ecosystemen nog zijn, des te winstgevender de investeringen om ze te beschermen.
Figuur 2: Aandeel van verschillende soorten ecosysteemdiensten in de Totale Economische Waarde van natuur op Bonaire (i.e. $105 miljoen per jaar)
Het project is uitgebreid gedocumenteerd en heeft een serie aan producten voortgebracht, waaronder verschillende gedetailleerde onderzoeksrapporten, vijf beleidssamenvattingen en een documentaire in het Nederlands en in het Engels die de wetenschappelijke resultaten vertaalt naar alledaagse situaties op Bonaire. Zie http://www.ivm.vu.nl/en/projects/Projects/economics/Bonaire/index.asp
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Pieter van Beukering, Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM), Vrije Universiteit, Amsterdam (
