We produceren zelf steeds meer elektriciteit uit duurzame bronnen. Daarbij maken we steeds meer gebruik van elektriciteit door de introductie van bijvoorbeeld warmtepompen en elektrisch vervoer. Deze trends brengen nieuwe uitdagingen met zich mee voor het in evenwicht houden van vraag en aanbod van elektriciteit. Enexis, netbeheerder in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland, doet daarom in verschillende pilots onderzoek naar mogelijke oplossingen om op slimme manier om te gaan met elektriciteit.
Enexis heeft onder andere het initiatief genomen om verschillende pilots op te zetten om de (on)mogelijkheden te onderzoeken voor het veranderen van consumptiepatronen bij huishoudens. In deze pilots zijn de hoofdvragen: 'Willen, kunnen en zullen consumenten een deel van hun elektriciteitsgebruik aanpassen aan het aanbod?' en 'Wat is de waarde van deze aanpassing voor verschillende actoren in de energieketen?'
De eerste pilot van Enexis om inzicht te krijgen in het veranderen van consumptiepatronen heet Smart Wash. Deze pilot is inmiddels afgelopen en de resultaten zijn gepubliceerd (Klaassen, Kobus et al. 2013). 24 huishoudens hebben de beschikking gekregen over een energiecomputer, een slimme wasmachine en zonnepanelen (zie voor een illustratie figuur 1), om te onderzoeken of men bereid en in staat is te wassen wanneer de zon schijnt. De deelnemer kan de was in de machine doen en aangeven hoe laat deze in elk geval gedaan moet zijn. De energiecomputer rekent vervolgens aan de hand van het weerbericht uit wat het optimale moment is om de was te draaien binnen deze voorwaarden. Onderzoek wijst uit dat in de Smart Wash pilot het wasmachinegebruik van de deelnemers verplaatst is in de tijd: deelnemers wassen vaker wanneer de zon schijnt. Maar omdat deze pilot beperkingen heeft, zoals o.a. de kleine steekproef, zijn vervolgpilots opgezet, onder de naam Jouw Energie Moment (www.jouwenergiemoment.nl)
Figuur 1: Illustratie van een slimme woning. Deelnemers aan de pilots Smart Wash en Jouw Energie Moment hebben de beschikking gekregen over een energiecomputer, een slimme wasmachine en zonnepanelen.
De kwalitatieve inzichten uit Smart Wash zijn erg belangrijk geweest in het ontwikkelen van deze vervolgpilots. Door de pilots met meerdere partners op te zetten, zijn verschillende belangen al tijdens het ontwerp van de pilots meegenomen. Hiermee is de kans groter dat het ontwerp ook na de pilots voor meerdere partijen interessant is. Eind 2012 en begin 2013 zijn in Breda en Zwolle een drietal nieuwbouwprojecten opgeleverd (in Zwolle in de Muziekwijk en in Breda de nieuwbouwwijken Meulenspie en Easystreet). De woningen zijn uitgerust met zonnepanelen, een energiecomputer die is aangesloten op een slimme meter, en een slimme wasmachine. Ze worden geleverd met dynamische tarieven van zowel de netbeheerder als de energieleverancier. Deelnemers worden op deze manier in staat gesteld huishoudelijke apparaten te gebruiken op momenten dat het gunstig is voor het milieu, of wanneer de kosten van energie laag zijn. De computer speelt hier vervolgens op in door of het dynamische tarief of de zonvoorspelling voor de betreffende dag weer te geven. Naast voorspellingen, wordt feedback gegeven over de hoeveelheid geproduceerde en verbruikte energie in huis. Ook wordt terugkoppeling gegeven over hoe gunstig het moment van verbruik was.
Op 30 september zijn in Den Haag, tijdens het Enexis 2020 Seminar 2013, de eerste inzichten van Jouw Energie Moment (JEM) gepresenteerd, die veel gelijkenis vertonen met de resultaten van de kleinere pilot Smart Wash (zie figuur 2). Men is positief over de deelname en met name het witgoed leent zich goed voor het verschuiven van energiegebruik. De eerste inzichten van de pilot zijn bemoedigend. Het is belangrijk om het effect van tijd op deze inzichten te onderzoeken, daarom draaien de pilots ook minimaal twee jaar. Wanneer na een jaar het nieuwe, en daardoor misschien ook het leuke, van de pilot eraf is, is het nog maar de vraag of bewoners nog steeds hun energievraag blijven verschuiven. Vervolgonderzoek zal moeten uitwijzen of het beklijft. Daarnaast focust het vervolgonderzoek in Jouw Energie Moment op het kwantificeren van de verschuiving van de elektriciteitsvraag in de tijd. Dat maakt het mogelijk om de totale waarde van de vraagverschuiving te bepalen voor de verschillende actoren in de energieketen.
Figuur 2: De plot van het verbruik van de wasmachine van de deelnemers aan Jouw Energie Moment vergeleken met een gemiddeld huishouden laat zien dat deelnemers meer wassen wanneer de zon schijnt en het tarief lager is.
Het onderzoeksverslag (Klaassen, Kobus et al., 2013) is binnenkort te downloaden: http://ieeexplore.ieee.org/Xplore/home.jsp. Nadere informatie: Elke Klaassen (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) en Charlotte Kobus (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).
Jouw Energie Moment is tot stand gekomen in samenwerking met Enexis, Greenchoice, DONG Energy, Flexicontrol, CGI, SWZ en de TU Eindhoven.
Referentie
Klaassen, E. A. M., C. B. A. Kobus, et al. (2013). Evaluation of Washing Machine Load Potential for Smart Grid Integration. Proceedings of the 48th International Universities' Power Engineering Conference (UPEC), 2-5 September 2013, Dublin, Ireland.
