De Metropoolregio Rotterdam – Den Haag (MRDH) werkt aan een strategische economische agenda. Welke opgaven en kansen liggen er in de MRDH vanuit de noodzaak om de economie te vergroenen? Is de MRDH klaar voor de groene race? In een essay concluderen Otto Raspe en Martijn van den Berge van het PBL dat de MRDH sommige cruciale elementen in deze ‘groene race’ goed op orde heeft, bijvoorbeeld de sterke universiteiten en hun relatie met het bedrijfsleven en de sterke clustering van ‘cleantech’-bedrijvigheid. Maar paradoxaal genoeg blijft het aantal innovaties gericht op duurzamere producten en productieprocessen achter én is de ondernemerschapsdynamiek (nieuwe bedrijvigheid) als drager voor vernieuwing relatief laag.
De Metropoolregio Rotterdam – Den Haag (MRDH) wordt binnenkort formeel opgericht. Ter voorbereiding daarop is een concretisering van de strategische agenda nodig die wervend en verbindend is voor andere overheden en op basis waarvan maatschappelijke coalities gesloten kunnen worden. Aan het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is gevraagd een essay te schrijven over de opgaven en kansen die er liggen voor de MRDH/Zuidvleugel vanuit de noodzaak om de economie te vergroenen. Concreet doet zich de vraag voor of de MRDH – in internationaal opzicht (een van) de economisch krachtigste Nederlandse regio's – in staat is een rol van betekenis te spelen in deze groene race. Juist de MRDH herbergt sterk competitieve sectoren, maar dat zijn ook typisch de sectoren die relatief veel grondstoffen, zoals energie, metalen en hulpbronnen, gebruiken. Je zou kunnen zeggen dat juist deze regio de economie moet vergroenen, maar ook dat juist de Rotterdams-Haagse economie de potentie heeft om de vruchten te plukken van deze nieuwe groene economie. Is de Metropoolregio Rotterdam – Den Haag klaar voor de 'groene race'? Conclusie in het essay is dat een krachtig groen innovatiesysteem daarvoor cruciaal is.
Kennisparadox
Als we de MRDH langs de lat leggen van een aantal belangrijke elementen van zo'n innovatiesysteem, komt een kennisparadox naar voren. De regio heeft sterke clusters; vooral de clustering van de cleantech-bedrijvigheid in deze regio is sterk. Daarnaast zijn er universiteiten, met name de universiteit van Delft, met een internationaal leidende positie die bovendien sterk zijn in de uitwisseling van kennis met het bedrijfsleven. Maar tegelijkertijd blijft de dynamiek in nieuwe bedrijven achter. Het idee dat een excellente kennisinfrastructuur leidt tot nieuwe bedrijven lijkt in deze regio niet op te gaan. En zo niet nog belangrijker: de kennisontwikkeling door bedrijven en specifiek die is gericht op duurzame innovaties blijft achter. Uitgezonderd de biotech scoort de regio ten opzichte van andere regio's, en vooral ook haar belangrijkste concurrenten, een stuk slechter. De regio lijkt wat dat betreft niet helemaal klaar voor de groene race, een race waarin juist eco-innovaties en ondernemerschap cruciaal zijn.
Een groen innovatiesysteem
Dit roept de vraag op waar beleidsmatig de prioriteiten zouden moeten liggen. Met andere woorden: wat zijn de ingrediënten voor een strategische agenda voor een competitieve en duurzame economie van de MRDH? In een goed functionerend innovatiesysteem kunnen ten minste zeven cruciale onderdelen worden gedefinieerd. Onderstaande figuur geeft ze weer. We zien dat ondernemerschap, kennisontwikkeling en uitwisseling van kennis relevant zijn. Maar het gaat óók om elementen als stabiele langetermijndoelen van de overheid, marktvorming, het mobiliseren van middelen en aandacht voor belangengroepen. Het is echter zaak om alle radertjes te laten meebewegen; als een of enkele haperen dan loopt het hele systeem immers stroef. Uiteraard ligt de bal daarbij niet alleen bij de MRDH, maar ook bij de Rijksoverheid. Regionale innovatiesystemen moeten daarbij bij het nationale innovatiesysteem aansluiten. Mooi zou zijn als het geheel daarbij meer is dan de som der delen/regio's. Pas als meer kennis over dit systeem op tafel ligt, kan beter worden bepaald waarom er relatief weinig eco-innovaties voortkomen uit een economie die sterk competitief is, maar ook de urgentie zou moeten voelen om te innoveren. Waarom blijft de ondernemerschapsdynamiek eigenlijk achter? Mist er een structurerende stip op de horizon? En bereiken de kennisinvesteringen van de overheid het bedrijfsleven wel?
De MRDH staat op het punt formeel te worden opgericht. Uit dit essay komt ten miste een ding naar voren: de strategische agenda van de Metropoolregio zou een 'groen innovatiesysteem' als kern moeten bevatten. Zonder die agenda lijkt de groene race op voorhand al gelopen.
Klik hier om het hele essay te bekijken.
Inlichtingen: Otto Raspe en Martijn van den Berge, PBL (Planbureau voor de Leefomgeving), Den Haag. Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.