In de onlangs gepubliceerde webpublicatie 'Belastinguitgaven en milieueffecten' biedt de Algemene Rekenkamer inzicht in de 86 fiscale regelingen (belastinguitgaven) die momenteel door het Rijk worden ingezet. De Algemene Rekenkamer heeft hierbij specifiek aandacht voor regelingen die mogelijk milieubelastend zijn, omdat in internationaal verband is afgesproken milieuschadelijke subsidies geleidelijk uit te faseren.
Belastinguitgaven
Belastinguitgaven zijn fiscale regelingen die worden ingezet om beleidsdoelen te verwezenlijken op het gebied van bijvoorbeeld werk, energie en vervoer. De Miljoenennota 2015 telt 86 belasting-uitgaven, met een financieel belang dat op € 18,5 miljard wordt geraamd. Dat is ruim drie keer zo veel als wat jaarlijks aan rijkssubsidies wordt uitgegeven (in 2013 ruim € 5,7 miljard). In tegenstelling tot de rijkssubsidies stelt het parlement de belastinguitgaven niet in een begrotingscyclus vast. Realisaties van de belastinguitgaven staan niet in jaarverslagen vermeld. Het is daarom moeilijk goed grip en zicht te krijgen op belastinguitgaven.
De Algemene Rekenkamer heeft, mede in het licht van de aangekondigde herziening van het belastingstelsel, belastinguitgaven nader onder de loep genomen, bijvoorbeeld door na te gaan of er iets bekend is over de effectiviteit van deze regelingen. Veel belastinguitgaven blijken niet te zijn geëvalueerd of er zijn geen effectiviteitsuitspraken gedaan in evaluaties. Bovendien zijn veel evaluaties waarin wel positieve uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van een regeling verouderd.
Belastinguitgaven en milieueffecten
De Algemene Rekenkamer heeft gekeken welke belastinguitgaven mogelijk milieubelastend zijn. Dit in verband met internationale afspraken in G20- en EU-verband om milieubelastende regelingen gefaseerd af te schaffen. Op basis van wetenschappelijke publicaties en evaluaties van regelingen stelt de Rekenkamer dat dertien belastinguitgaven – met een financieel belang van € 5,6 miljard - mogelijk schadelijk zijn voor het milieu (zie Figuur 1).
Figuur 1: Dertien belastinguitgaven met mogelijk negatieve milieueffecten
Vervolgens heeft de Algemene Rekenkamer gekeken wat er bekend is over de effectiviteit van deze regelingen. Bereiken deze regelingen ook hun beoogde doelen? (zie Figuur 2).
Figuur 2: Effectiviteit belastinguitgaven
Op basis van uitspraken in de evaluaties stelt de Algemene Rekenkamer dat van vier regelingen de effectiviteit onbekend is omdat ze niet zijn geëvalueerd of omdat er geen effectiviteitsuitspraken zijn gedaan. Acht regelingen zijn positief geëvalueerd. Dat betreft in ieder geval de ‘vrijstellingen accijns luchtvaart en communautaire wateren’, die de internationale concurrentieverhoudingen bevorderen, zoals de doelstelling beoogt. De negatieve milieueffecten – bijvoorbeeld de milieukosten van energiegebruik – zijn hier echter niet in meegenomen. Deze informatie is wel van belang voor een goede afweging over nut en noodzaak van dergelijke regelingen.
Daarnaast wijst de Algemene Rekenkamer op veertien belastinguitgaven die gericht zijn op verbetering van het milieu. De ze regelingen hebben samen een financieel belang van € 917 miljoen. Meer dan de helft van dat bedrag, € 525 miljoen, betreft de ‘fiscale bijtelling voor zuinige auto’s’. Andere belastinguitgaven zijn de Energie-investeringsaftrek (EIA), de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en een aantal regelingen voor groen beleggen.
Overzicht
Op www.rekenkamer.nl/Publicaties/Onderzoeksrapporten/Introducties/2015/03/Belastinguitgaven_en_milieueffecten is een overzicht opgenomen van alle belastinguitgaven. Het overzicht bevat per belastinguitgave informatie over o.a. het financieel belang, de effectiviteit en de verantwoordelijke minister. Dit betreft openbare informatie, afkomstig uit de Miljoenennota 2015 en andere studies. De Algemene Rekenkamer trekt in het overzicht geen conclusies en doet geen aanbevelingen over het aanpassen of voortzetten van belastinguitgaven. Het overzicht kan wel als hulpmiddel dienen bij deze afwegingen. De gegevens in dit Excelbestand zijn conform de gedachte van open data naar eigen inzicht te ordenen en te gebruiken.
Contact: Koos Postma, Algemene Rekenkamer, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., +31 70 3424133
