De in de Autobrief II aangekondigde aanpassingen in de autobelastingen leiden tot minder vergroening. Daarmee wordt een trend doorgezet die al enkele jaren zichtbaar is: de veranderingen die sinds 2012 zijn doorgevoerd in de autobelastingen hebben ertoe geleid dat auto’s minder snel zuiniger zijn geworden. Deze ontgroening van de autobelastingen leidt ertoe dat de daling van de totale CO2-uitstoot van personenauto’s in Nederland de komende jaren waarschijnlijk tot stilstand komt.
Sinds 2008 worden de autobelastingen (BPM, MRB en bijtelling) in Nederland actief ingezet om de verkoop van zuinigere auto’s te stimuleren. De invoering van een CO2-grondslag in de BPM en de CO2-differentiate van de bijtelling zijn daarvan de beste voorbeelden. Deze fiscale stimulering is zeer effectief geweest: waren nieuw verkochte auto’s in Nederland in 2008 nog minder zuinig dan het Europese gemiddelde, sinds 2013 zijn ze het zuinigst van alle Europese lidstaten. Dit succes is echter gepaard gegaan met een forse daling in de inkomsten uit de autobelastingen. Zo liepen de inkomsten uit de BPM terug van ruim 3,2 miljard euro in 2008 naar 1,1 miljard in 2014. De oorzaak hiervan is dat de CO2-uitstoot van nieuwe auto’s sneller daalde dan verwacht werd, waardoor de inkomsten uit CO2-gedifferentieerde belastingen terugliepen.
Om de terugloop in de inkomsten uit autobelastingen een halt toe te roepen heeft de overheid sinds 2012 verschillende wijzigingen doorgevoerd. Ook voor de komende jaren gaat de overheid hiermee door, zoals blijkt uit de kabinetsplannen zoals die onlangs in de Autobrief II zijn aangekondigd. Zo is het bijvoorbeeld de bedoeling dat de CO2-differentiatie in de bijtelling op termijn gaat verdwijnen. Al deze wijzigingen, gericht op het robuuster maken van de belastinginkomsten, hebben uiteraard ook invloed op de milieueffectiviteit van de belastingen. In opdracht van Natuur en Milieu heeft CE Delft daarom onderzoek gedaan naar de invloed van de belastingwijzigingen op de totale CO2-uitstoot van het Nederlandse personenautopark.
Vier belastingscenario’s
Om de invloed van de wijzigingen op de totale CO2-uitstoot van personenauto’s in kaart te brengen hebben we een viertal belastingscenario’s gedefinieerd, die alle een goede afspiegeling vormen van de belangrijkste (aangekondigde) wijzigingen in de autobelastingen:
- Belastingpakket 2012, waarbij de autobelastingen zoals die in 2012 golden worden doorgezet t/m 2020. Dit scenario weerspiegelt een hoge mate van vergroening.
- Belastingpakket 2015 zet het beleid uit 2015 voort in de periode tot 2020.
- Belastingpakket 2016 zet het beleid uit 2016 voort in de periode tot 2020.
- Belastingpakket Autobrief II, gaat voor de periode 2017-2020 uit van het aangekondigde beleid in de Autobrief II.
Voor alle vier de scenario’s geldt dat in de jaren voordat het scenario ingaat de daadwerkelijk ingevoerde (of voor 2016 aangekondigde) autobelastingen gelden. Verder is aangenomen dat de CO2-grenzen en/of tarieven in de BPM en bijtelling jaarlijks worden aangepast in lijn met de autonome ontwikkeling van de CO2-uitstoot van nieuwe auto’s. Op deze manier blijven de totale
belastinginkomsten constant (en wordt verdere belastingderving dus voorkomen).
Ontwikkeling totale CO2-uitstoot personenauto’s
De vier belastingscenario’s zijn doorgerekend met behulp van het personenautomodel DYNAMO 3.2 (inclusief een aantal aanvullende analyses voor de inschatting van de invloed van de belastingen op de aanschaf van (semi-)elektrische auto’s). De resultaten van deze doorrekeningen zijn weergegeven in Figuur 1.
Figuur 1: Ontwikkeling totale CO2-emissies personenauto’s
Figuur 1 laat zien dat de wijzigingen zoals die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd in de Nederlandse autobelastingen hebben geleid tot een vertraging in de daling van de CO2-uitstoot van het Nederlandse wagenpark. Als de belastingstructuur uit 2012 was doorgezet dan was de totale CO2-uitstoot van personenauto’s in 2020 uitgekomen op ca. 19,1 Mton, terwijl bij invoering van de plannen uit de Autobrief II de totale emissies uitkomen op ca. 19,5 Mton. Niet alleen worden nieuwe auto’s gemiddeld minder zuinig (ca. 12%) dan het geval was geweest bij voortzetting van de autobelastingen uit 2012, ook leiden de plannen uit de Autobrief tot een toename van het aantal auto’s (als gevolg van de algehele daling van het BPM-tarief). Dit grotere wagenpark leidt tot een stijging in het aantal gereden kilometers en daarmee ook tot extra CO2-uitstoot. Het gevolg is zelfs dat er - volgens de modelberekeningen - vanaf 2019 sprake is van een stijging van de totale CO2-emissies. Daarmee wordt een jarenlange dalende trend doorbroken.
Conclusie
De wijzigingen die sinds 2012 zijn doorgevoerd in de autobelastingen hebben geleid tot een minder snelle daling van de totale CO2-uitstoot van personenauto’s in Nederland. Ons onderzoek laat zien dat zonder verdere belastingderving een grotere CO2-reductie gerealiseerd had kunnen worden.
De resultaten van het onderzoek zijn hier te downloaden. Inlichtingen: Arno Schroten, tel. 015 2150150, e-mail Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
