Wereldwijd groeit het besef dat uitputting van grondstoffen en het belasten van de leefomgeving bedreigingen vormen. Doordat wij al ca. 40 jaar bezig zijn met de zorg voor onze leefomgeving, heeft Nederland een voorsprong op het gebied van milieukennis en -technologie. Door deze voorsprong optimaal te benutten, kunnen we de Nederlandse concurrentiepositie behouden en mogelijk verbeteren. Toch is er reden tot zorg. Zonder de juiste beslissingen van ons kabinet kunnen we onze positie verliezen. Op wind- en zonne- energie is Nederland al ingehaald. Laten we dit ook gebeuren voor sectoren als afvalverwerking en bodemsanering?
Alle reden om de ontwikkeling van de sector nauwlettend te monitoren en effectief te ondersteunen. Het brancheonderzoek is een belangrijke eerste stap. Het onderzoek is gebaseerd op de gezamenlijke informatie van het team, bestaande documentatie en een enquête onder milieutechnologiebedrijven.
De milieutechnologiesector betreft het 'grijze milieu': activiteiten gericht op het verbeteren van de fysieke leefomstandigheden van mensen. Er zijn twee benaderingen: milieubescherming (bijvoorbeeld lucht, afval, water en bodem) en het beheer van natuurlijke hulpbronnen, met duurzame energie en energie efficiency als belangrijkste thema's.
De toegevoegde waarde van de milieutechnologiesector in 2008 bedroeg ongeveer EUR 2,8 miljard, net meer dan de basismetaal en net onder de chemische eindproductenindustrie. De sector bood werk aan ca. 36.000 personen. Qua aantal bedrijven en toegevoegde waarde bestaat de milieutechnologiesector merendeels uit dienstverlenende bedrijven.
Uit het onderzoek bleek duidelijk het belang van duurzame energie. In 2008 werd in dit milieucompartiment de meeste toegevoegde waarde gegenereerd: meer dan 900 miljoen euro. De verwachting binnen de sector is dat dit belang verder zal toenemen. Helaas is Nederland op het gebied van duurzame energie in Europa slechts een kleine speler. Binnen andere milieucompartimenten, zoals afvalverwerking en bodemsanering, spelen we wel een belangrijke rol.
Milieutechnologiebedrijven halen ongeveer 25% van hun omzet uit export, sterk afhankelijk van de bedrijfstak. Het meest internationaal georiënteerd is de maakindustrie. Exportactiviteiten lijken zich doorgaans volgens een schillenmodel te ontwikkelen. Vaak begint het met export naar landen om ons heen (België, Duitsland, Verenigd Koninkrijk), om daarna door te stoten naar andere Europese landen en uiteindelijk buiten het continent te belanden, met name in de Verenigde Staten en de BRIC-landen (vooral Brazilië, Rusland en China). Er is veel interesse in gezamenlijke exportpromotie. 65% van de geënquêteerde bedrijven is bereid om hierin tijd en geld te investeren, maar men heeft tevens behoefte aan ondersteuning van de overheid.
55% van de geënquêteerde milieutechnologiebedrijven innoveert. De omvang van het bedrijf is hierbij niet bepalend. De innoverende bedrijven investeren ruim 8% van hun omzet in innovatie en zijn van plan dit te blijven doen. De nieuwe producten en diensten bepalen binnen twee jaar al 24% van de omzet. Innovatieve bedrijven zijn ook vaak succesvolle exporteurs. Wat in het geval van het MKB niet helpt is dat innovatiesubsidies vooral bij grote bedrijven terechtkomen. Andere knelpunten rond innovatie doen zich voor in de pilot- en demonstratiefase. Bedrijven zien vooral initiële opdrachtverlening door de overheid (launching customer rol) en het Small Business Innovation Research Programma als mogelijkheden om knelpunten op te lossen. Een bijkomend probleem is de versnipperde markt. Een eenduidig systeem voor marktintroductie in Europa of zelfs wereldwijd creëert een level playing field. Het EU Environmental Technology Verification pre-programme is in potentie een nuttige regeling. Daar waar andere landen hun milieutechnologiesector helpen bij de invoering ervan kiest Nederland voor een passieve rol. Dit komt de concurrentiepositie van onze milieutechnologiesector niet ten goede.
Het projectteam is van plan om de ontwikkelingen rond de milieutechnologiesector in de toekomst gezamenlijk te blijven monitoren. Voor informatie en vragen over het onderzoek kunt u contact opnemen met de Vereniging van Leveranciers van Milieutechnologie. U kunt het rapport downloaden vanaf de website van de VLM. Meer info: Gertjan Eg, Branchemanager Vereniging van Leveranciers van Milieutechnologie (VLM), Tel. 088 4008545 of e-mail VLM).
