Deze externe kosten aan de maatschappij zijn vooral gezondheidskosten en economische kosten. Ze worden veroorzaakt door files, milieuschade, ongevallen, geluidhinder, en schade aan infrastructuur. Ze worden voor een deel betaald door de gebruikers onder de vorm van allerlei transportbelastingen zoals accijnzen op brandstof, maar niet voldoende. Vooral voor spoor, binnenvaart en zeevaart is de verhouding tussen de transportbelastingen en de externe kosten slecht. Voor wegvervoer is de mate waarin de externe kosten zijn geïnternaliseerd beter. De belangrijkste reden is dat wegvervoer al relatief veel transportbelastingen betaalt.
Personenvervoer
Autorijden kost in totaal 0,17 tot 0,34 euro per voertuigkilometer, voornamelijk door de aankoop van de wagen en de brandstofkosten. Daarin zitten ook heel wat transportbelastingen: 0,04 tot 0,09 euro per voertuigkilometer. De externe kosten zijn iets hoger dan de transportbelastingen, 0,03 tot 0,11 euro, waardoor de mate van internalisatie al vrij groot is. Voor een benzinewagen tijdens het daluur zijn de belastingen zelfs al te hoog (internalisatie bijna 300%). In andere gevallen (zoals tijdens het spitsuur wanneer er veel file is, of in de stad waar meer mensen last hebben van fijn stof van dieselwagens) zijn de externe kosten heel wat hoger dan het gemiddelde (internalisatie rond de 30%) en is een bijkomende plaatselijke en tijdelijke heffing wenselijk.
Bij het personenvervoer heeft de motorfiets de hoogste externe kosten per kilometer omdat ze in relatief veel ongevallen betrokken zijn. De gemiddelde mate van internalisering is slechts 30%.
De lijnbus en trein hebben door hun hogere bezettingsgraad lagere externe kosten per personenkilometer dan de privé voertuigen. De kosten voor een lijnbus zijn ongeveer 1,64 euro per voertuigkilometer waarvan 0,08 euro transportbelastingen. De externe kosten zijn 0,29 euro, vooral vanwege het fijn stof. Maar met deze externe kosten houdt de gebruiker geen rekening. Meer zelfs, door de 1,37 euro subsidies op het ticket betalen de busgebruikers samen slechts 0,27 euro per voertuigkilometer, en heeft de lijnbus een internalisatiegraad van ongeveer -400%. De trein heeft een internalisatiegraad van -6000 tot -7000%, door de lage transportbelastingen en hoge subsidies, met nochtans relatief lage externe kosten.
Goederenvervoer
De kosten om met een vrachtwagen te rijden variëren tussen 0,66 en 0,99 euro per voertuigkilometer, voornamelijk loonkosten, brandstofkosten en de aankoopkosten. De transportbelastingen bedragen 0,05 tot 0,17 euro, naargelang de grootte van de vrachtwagen. Zware vrachtwagens internaliseren slechts 30% tot 66% van hun externe kosten. Dat bestaan voornamelijk uit de schadekosten van luchtvervuiling en bedragen in totaal zo'n 0,13 tot 0,33 euro per voertuigkilometer, afhankelijk van de situatie.
Bij spoor, binnenvaart en zeevaart is het duidelijk dat er niet veel belastingen geheven worden. De graad van internalisering is dan ook zeer laag (0 tot 8%). Ook hier zijn de externe kosten vooral veroorzaakt door luchtvervuiling, zeker wanneer maritieme brandstoffen gebruikt worden die veel zwavel en fijn stof veroorzaken. De trein is het milieuvriendelijkste vervoermiddel voor goederenvervoer.
Figuur 1. Internalisering van externe kosten van alle vervoerswijzen, euro per 100 vkm (totale marginale externe kosten = 100%), Vlaanderen, 2008 (bron: TML)
NB: De graad van internalisering voor de lijnbus en passagierstrein valt buiten de schaal van deze grafiek. De internaliseringgraad voor de lijnbus is -439%, voor passagierstrein nationaal -7312% en voor passagierstrein internationaal -5498%.
Het volledige rapport "Internalisering van externe kosten van transport in Vlaanderen" is te vinden op de website van het Milieu-en natuurrapport Vlaanderen www.milieurapport.be of via de website van de Vlaamse Milieumaatschappij www.vmm.be . Het is ook te vinden op de website van Transport & Mobility Leuven www.tmleuven.be/project/miraexternekosten
Meer informatie: Eef Delhaye (Transport & Mobility Leuven): Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of tel. +32 16 74 51 22.
