In de Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals 2019 beschrijft het CBS hoe de welvaart in de brede zin van het woord zich in Nederland ontwikkelt. Het gaat daarbij om zowel de economische als de ecologische en sociaal-maatschappelijke aspecten van welvaart. Deze – tweede – editie van de Monitor bevat ook recente cijfers over de voortgang en Europese positie van Nederland m.b.t. de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties.
In Deel 1 van de Monitor wordt niet alleen gekeken naar het niveau van de brede welvaart ‘hier en nu’, maar ook in hoeverre dit welvaartsstreven mogelijk een druk legt op volgende generaties in Nederland (brede welvaart ‘later’) of op andere landen (brede welvaart ‘elders'). Daarnaast wordt in de monitor aandacht geschonken aan verdelingsaspecten van brede welvaart. In Deel 2 van de publicatie wordt aandacht geschonken aan hoe brede welvaart in Nederland zich in het licht van de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) ontwikkelt. Per indicator is bepaald welke trend die heeft vanuit de optiek van de SDG-doelstelling en welke positie Nederland voor die indicator inneemt op de Europese ranglijst.
De brede welvaart wordt afgemeten aan de hand van een groot aantal indicatoren, waarvan zowel de langetermijntrend wordt gepresenteerd, als de meest recente ontwikkeling en de positie van Nederland binnen de Europese Unie (EU). Veel trends van de indicatoren van het ‘hier en nu’ wijzen in de richting van een stijgende of gelijkblijvende brede welvaart. Zo neemt het persoonlijke welzijn verder toe en neemt het slachtofferschap van misdaad gestaag af. Bij de thema’s samenleving, materiële welvaart, welzijn, en arbeid en vrije tijd staat Nederland op veel onderdelen in het bovenste deel van de EU-ranglijst. Meerdere aan huisvesting en arbeid gerelateerde indicatoren laten daarentegen een trend of recente ontwikkeling zien in de richting van een dalende brede welvaart. Ook neemt het overgewicht verder toe. De meest recente ontwikkelingen betreffende de actuele brede welvaart zijn waarschijnlijk niet los te zien van de sterke economische groei van de laatste jaren. Dit geldt bijvoorbeeld voor de hogere consumptie en de toegenomen arbeidsparticipatie, maar mogelijk ook voor de toenemende filedruk, de hogere blootstelling aan fijnstof in steden en het feit dat meer mensen milieuproblemen ervaren. Het tijdverlies door files en vertragingen stijgt nu trendmatig, waar het eerder constant bleef.
Ook wat betreft onze latere brede welvaart zijn zowel neutrale als opwaartse ontwikkelingen gaande. Zo is het opgestelde vermogen aan groene energie in 2018 met een vijfde toegenomen en is het fosfor- en stikstofoverschot in de landbouw recentelijk afgenomen. Daarnaast stijgt de hoeveelheid grond die bestemd is voor natuur of natuurinclusieve landbouw. In 2018 was de broeikasgasuitstoot in Nederland 14,5 procent lager dan in 1990, de trend is neutraal (SDG 13 Klimaatactie). Deze reductie is grotendeels bereikt door de afname van de uitstoot van methaan en lachgas. De uitstoot van CO2 was 1 procent lager dan in 1990.
Op het gebied van natuurlijk kapitaal neemt Nederland veelal een positie in het onderste deel van de Europese ranglijst in. Ondanks de forse uitbreiding van de capaciteit aan hernieuwbare energie in 2018, is de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen hoog in vergelijking met andere EU-landen. De Nederlandse broeikasgasvoetafdruk is in 2018 toegenomen. De voetafdruk weerspiegelt de wereldwijde broeikasgasemissies gerelateerd aan de Nederlandse consumptie. De Nederlandse samenleving heeft ook andere effecten op de rest van de wereld, zoals gepresenteerd in de brede welvaart ‘elders’. Centraal staan hierin de stromen van inkomens en hulpbronnen tussen Nederland en het buitenland. Nederland handelt relatief veel met (arme) landen, hetgeen leidt tot inkomsten aldaar.
Exploitatie van niet-hernieuwbare grondstoffen leidt echter tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen. De Nederlandse grondstoffenvoetafdruk is in 2017 groter geworden. Deze voetafdruk geeft het grondstoffenverbruik als gevolg van onze consumptie weer (onderdeel van SDG 12 Verantwoorde consumptie en productie). De totale invoer van fossiele energiedragers en biomassa in Nederland stijgt trendmatig en de import van metalen en mineralen is recentelijk toegenomen. De brede welvaart in het ‘hier en nu’ verschilt vooral tussen mensen van verschillend onderwijsniveau. Meer nog dan bijvoorbeeld leeftijd en geslacht is het behaalde onderwijsniveau bepalend voor de individuele brede welvaart. Onder personen die op veel aspecten van brede welvaart gunstiger scoren dan gemiddeld zitten vooral veel hoogopgeleiden. Laagopgeleiden zijn juist oververtegenwoordigd onder mensen die op veel onderwerpen lager dan gemiddeld uitkomen. Ook de groep personen met een niet-westerse migratieachtergrond heeft op veel onderdelen een lagere brede welvaart dan gemiddeld. Individuen die tegelijk op meerdere onderdelen van de brede welvaart lager scoren dan gemiddeld komen echter bij mensen met een niet-westerse migratieachtergrond minder vaak voor dan bij laagopgeleiden.
Klik hier om de Monitor Brede Welvaart 2019 te downloaden.
Inlichtingen: tel. 088 570 70 70 of via contactformulier: www.cbs.nl/infoservice.
