Een nieuw ontwikkeld model kan ondersteuning bieden bij de keuze van beleidsinstrumenten om investeringen in geothermische energie te stimuleren.
In verschillende Europese landen lopen de investeringen in geothermische energieproductie achter op het ontwikkelingstraject dat vooropgesteld wordt in de Nationale Actieplannen voor Hernieuwbare Energie. Hoge investeringskosten en verschillende bronnen van onzekerheid zorgen voor een groot investeringsrisico en bemoeilijken de mobilisering van kapitaal. Aan de Universiteit van Antwerpen is een geologisch-economisch Monte Carlo simulatiemodel ontwikkeld om na te gaan in welke mate verschillende beleidsmaatregelen de winstgevendheid van een geothermieproject verhogen en het investeringsrisico verkleinen. Dit model werd toegepast voor de evaluatie van een fictief maar realistisch diep geothermieproject in het Kempisch Bekken. De bestudeerde beleidsmaatregelen zijn: een warmtepremie, een verzekering voor diepe geothermieprojecten, een investeringsaftrek, en een invorderbare lening.
Het geologisch-economisch investeringsmodel
De ontwikkeling van diepe geothermie voor energieproductie wordt gekarakteriseerd door verschillende bronnen van onzekerheden. Het geologisch-economisch investeringsmodel dat we ontwikkeld hebben, houdt rekening met zowel geologische als economische onzekerheden. Terwijl onzekerheid betreffende de marktprijs van energie niet opgelost kan worden, kan geologische onzekerheid wel verminderen door informatie die vrijkomt tijdens de verschillende projectfasen. Vernieuwend ten opzichte van bestaande analyses die de Netto Contante Waarde van een geothermieproject berekenen, is dat het model de uitvoering van een diep geothermieproject opdeelt in twee fasen: de exploratiefase en de ontwikkelingsfase. Het model houdt rekening met de informatie die vrijkomt na een eerste boring, de vermindering van geologische onzekerheid en de keuzemogelijkheden die een projectontwikkelaar heeft na deze exploratiefase. Na exploratie heeft de projectontwikkelaar de keuze om het geothermieproject stop te zetten of verder te ontwikkelen. Indien het project verdergezet wordt, kiest het model het meest winstgevende ontwikkelingsscenario: hetzij een lage, middelmatige, of hoge enthalpietoepassing.
Evaluatie van beleidsmaatregelen
Voor verschillende niveaus van de onderzochte beleidsmaatregelen hebben we bestudeerd (i) in welke mate de kans op stopzetting na de exploratiefase verkleint, (ii) in welke mate de verwachte winstgevendheid toeneemt, (iii) in welke mate de kans verkleint dat een project ontwikkeld wordt, maar toch verlieslatend is, en (iv) het bestaan van ‘windfall profits’. Daarnaast berekent het model ook de verwachte kost van elke beleidsmaatregel. De resultaten van deze studie zijn samengevat in Tabel 1. Zonder beleidsmaatregelen, is er een kans van 45% dat het project stopgezet wordt na de exploratiefase. Er is 20% kans dat het project wordt verdergezet maar toch verlieslatend is. De kans dat een project verder ontwikkeld wordt en winstgevend is, is 35%.
Tabel 1: Samenvatting van de resultaten
De keuze van de beleidsmaatregel hangt af van de vastgestelde beleidsdoelen en het belang dat beleidsmakers hechten aan elk van deze doelen. Als enkel de kans op stopzetting of een toename in private waarde zou worden beoogd, zou de warmtepremie het meest gewenste beleidsinstrument zijn. Een verzekeringsregeling daarentegen verhoogt de kans op stopzetting omdat de initiële investeringskost gedeeltelijk gerecupereerd kan worden. Kostenefficiënte beleidsmaatregelen zijn deze waarbij de toename in verwachte projectwaarde minstens even groot is als de overheidssteun die deze maatregel inhoudt. Een warmtepremie verhoogt de private waarde van het geothermieproject en leidt tot een hogere kostenefficiëntie in vergelijking met de belastingaftrek, de invorderbare lening en de verzekeringsregeling. Voor de laatste twee is de toename in de private projectwaarde kleiner dan de publieke kost van deze maatregel. Als een overheid tot doel heeft de ontwikkeling van verlieslatende projecten te voorkomen, zou een invorderbare lening of een verzekeringsregeling kunnen worden toegepast. Deze instrumenten zijn ontworpen om het risico van de projectontwikkelaar te beheersen en vergroten de kans dat een voortgezet project ook winstgevend wordt. Het verlagen van de investeringskosten via een investeringsaftrek vermindert het investeringsrisico niet. Ook de warmtepremie is niet gericht op risicoreductie. Een typisch aspect van ondersteuningsmechanismen is het voorkomen van windfall profits. De warmtepremie is het enige instrument dat windfall profits veroorzaakt omdat het de energieproductie subsidieert. Publieke financiering vloeit hoofdzakelijk naar succesvolle projecten.
Besluit
Landen die beleidsmaatregelen hebben getroffen om de risico's van geothermische boringen en exploitatie te dekken, kiezen meestal voor een verzekeringsregeling. Deze instrumentkeuze wordt niet ondersteund door onze studie. Hoewel geen van de bestudeerde beleidsinstrumenten voldoet aan de gehele set van beleidsdoelen, komt de invorderbare lening naar voor als het geprefereerde beleidsinstrument om risicokapitaal te mobiliseren: het vermindert de kans op stopzetting en verkleint het risico dat projecten die ontwikkeld worden toch verlieslatend zijn, en dit zonder windfall profits te genereren. Deze resultaten tonen de complexiteit bij het kiezen van de juiste beleidsmaatregel en de noodzaak om dergelijke beleidsbeslissingen te ondersteunen met kwantitatieve analyses.
Voor meer informatie, zie: Compernolle, T., Welkenhuysen, K., Petitclerc, E., Maes, D., & Piessens, K. (2019). The impact of policy measures on profitability and risk in geothermal energy investments. Energy Economics, 84, 104524.
