Het weer toelaten van zeewater in het Haringvliet in combinatie met maatregelen die de natuur en recreatiemogelijkheden versterken geeft een positieve economische impuls aan het omringende gebied.
Met het ‘Droomfondsproject Haringvliet’ investeren zes natuurorganisaties in natuur, landschap, en recreatief-toeristische infrastructuur in en rondom het Haringvliet. Dit vanuit de gedachte dat met een toename van de recreatieve benutting van het Haringvliet ook de lokale economie, het voorzieningenniveau en de leefbaarheid gestimuleerd worden. De hoofdvraag die in deze studie centraal staat was: Wat is het maatschappelijk rendement van het Droomfondsproject Haringvliet en kan dit rendement in de toekomst worden verhoogd door verdergaande natuur- en recreatieve ontwikkeling van het gebied? Om deze vraag te beantwoorden zijn drie scenario’s voor het Haringvliet beoordeeld op hun effecten op planet, people en profit. In het Basisscenario wordt het Haringvliet zoet gehouden door alleen te spuien tijdens eb. In het Kierscenario worden de sluizen gedeeltelijk geopend tijdens vloed (zoals sinds begin 2019 gebeurt conform het ‘Kierbesluit’), behalve tijdens droogteperioden. In het Stormvloedkeringscenario staan de sluizen volledig open, behalve bij zeer hoog water. Naast deze scenario’s zijn ook de effecten onderzocht van de ‘Droomfondsmaatregelen’: een groot aantal investeringen, ingrepen en activiteiten gericht op versterking van natuur, economie en leefbaarheid in het gebied.
Planet
In het Basisscenario levert de aanwezige natuur al een grote hoeveelheid ecosysteemdiensten. Zo is de hoeveelheid CO2 die wordt vastgelegd door de natuur in het Haringvliet berekend op 65.743 ton per jaar. In het Kierscenario verandert de levering van ecosysteemdiensten slechts beperkt t.o.v. het Basisscenario. Zo is er een toename van 4% in koolstofvastlegging en een afname van 3% afname in fijnstofafvang (veroorzaakt door vegetatieveranderingen als gevolg van zoutwaterintrusie). Sedimentatietoename is beperkt, maar naar verwachting genoeg voor het systeem om mee te groeien met de zeespiegelstijging. Stikstof- en fosforafvang blijven nagenoeg gelijk. De wijziging in ecotoopsamenstelling als gevolg van het openen van de Haringvlietdam leidt naar verwachting tot een 6% toename in waterkwantiteitsregulering en een 3% toename in habitatdiensten.
In het Stormvloedkeringscenario neemt de levering van ecosysteemdiensten (in het bijzonder regulatie- en habitatdiensten) sterker toe. De regulatie-dienst die het meest toeneemt is koolstofvastlegging, met 34% meer vastlegging dan in het basisscenario. Verder is er een verwachte toename van 26% voor fosforafvang en 9% voor stikstofafvang. Sedimentatie neemt naar verwachting met 8% toe. Daarnaast is er minder erosie van onbeschermde oevers verwacht door de hogere dynamiek ten opzichte van de Basis- en Kierscenario’s. Fijnstofafvang blijft met een 2% toename vrij stabiel. Habitatdiensten en waterkwantiteitregulering nemen naar verwachting met respectievelijk 11% en 8% toe.
De Droomfondsmaatregelen leiden overwegend tot positieve effecten op ecosysteemdiensten. Met name de natuurherstelmaatregelen hebben positieve effecten op een breed scala aan diensten. Ook omvatten ze maatregelen die het recreatiepotentieel van het gebied bevorderen door de toegankelijkheid te verbeteren en mensen een betere kijk op, of kennis van, het gebied te geven kunnen. Bij maatregelen waarbij gebouwd wordt, zoals huizenbouw of aanleg van bijvoorbeeld tewaterlaatplaatsen treden ook verliezen op aan ecosysteemdiensten die door bodem en vegetatie worden geleverd, zoals koolstofvastlegging.
Illustratie: Natuurmonumenten
People
Op basis van de uitkomsten van de bezoekers- en bewonerssurvey in het People domein kunnen we de volgende conclusies trekken t.a.v. de sociaal-culturele effecten van de scenario’s. Over de huidige hoeveelheid, kwaliteit, bereikbaarheid en beleefbaarheid van natuur is het grootste deel van zowel bewoners als bezoekers al tevreden tot zeer tevreden. Slechts een zeer beperkte minderheid van beide groepen is ontevreden over de natuur in het Haringvliet en omstreken. Met name bewoners, en in iets mindere mate bezoekers, zijn positief over een Stormvloedkeringscenario. Slechts 20% van de bewoners staat negatief tegenover een dergelijk scenario. Een iets groter deel van bezoekers dan bewoners zijn tevreden tot zeer tevreden over natuur en de bereikbaarheid daarvan in het Kierscenario en bij de Droomfondsmaatregelen. Verder geldt voor beide groepen dat verbetering van natuur en toename in soorten en aantallen vogels en vis in de regio van groter belang worden geacht dan effecten op recreatie en verbetering van de bereikbaarheid van de regio. Mogelijke effecten op de landbouw van het kierbesluit en de droomfondsmaatregelen zijn voor zowel bezoekers als bewoners van minder belang dan andere effecten, zoals een toename in natuur.
Op basis van de surveyresultaten kunnen ook projecties worden gemaakt over extra uitgaven van bezoekers en bewoners bij het Kierscenario en de Droomfondsmaatregelen. Deze projecties zijn met name gebaseerd op gegevens over extra bezoeken van bestaande bezoekers en extra activiteiten van bewoners. De totale extra uitgaven naar aanleiding van effecten van het Kierbesluit en Droomfondsmaatregelen worden geschat op ongeveer € 60 miljoen: dagtrips door bezoekers € 20 miljoen; overnachtingen door bezoekers € 9 miljoen; extra uitgaven door bewoners ruim € 31 miljoen.
Profit
Door uitvoering van de Droomfondsmaatregelen worden incidentele effecten gerealiseerd in de sectoren bouw, vervoer en recreatie. Het gaat hierbij om een gemiddeld werkgelegenheidseffect van 5 fte en een toegevoegde waarde-effect van 350.000 euro per miljoen euro investering. De structurele inkomens- en werkgelegenheids¬effecten als gevolg van de dagrecreatie liggen fors hoger. Hierbij gaat het om een jaarlijks werkgelegenheidseffect van 1 fte per 47.000 euro besteding van dagrecreanten, wat neerkomt op 1.335 arbeidsjaren in 2020, waarvan 579 fte wordt gecreëerd door bezoekers van buiten de regio Haringvliet-Biesbosch.
Conclusie
Alle drie de perspectieven (People, Planet en Profit) meten hoofdzakelijk positieve effecten. De potentieel negatieve gevolgen van de onderzochte scenario’s (bijvoorbeeld voor de landbouw) zijn beperkt en bovendien niet onoverkomelijk.
De studie legt ook een aantal belangrijke aandachtspunten bloot. De relatief beperkte bekendheid van de Droomfondsmaatregelen begrenst het draagvlak, waardoor de steun voor de maatregelen onnodig ondergewaardeerd blijft. Ook bestaan er misconcepties over de scenario’s (zoals overstromingsrisico’s) die door goede voorlichting weggenomen kunnen worden. Verder wordt het maatschappelijk rendement van de Droomfondsmaatregelen beperkt door gebrek aan verblijf- en belevingsmogelijkheden, wat vraagt om een actiever gemeentelijk en regionaal beleid. De hoofdconclusie is echter dat natuurontwikkeling, natuurbeleving en een opener dambeheer in het Haringvliet lonen voor mens en natuur.
Klik hier voor de rapportages van het project. Voor nadere informatie: Mark Koetse (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of Pieter van Beukering (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).