Het klimaatakkoord bevat een stelsel van heffingen en subsidies. De verdeling van lasten en baten dreigt echter met name de middelkleine gebruikers van energie onevenredig hard te treffen terwijl met name grote industriële gebruikers ontzien worden. Een oplossing zou kunnen zijn de vervanging van de ODE-heffing door een CO2-heffing op de niet-vermijdbare uitstoot, zegt Sander de Bruyn van CE Delft.
Het klimaatakkoord omvat een gebalanceerd pakket aan maatregelen dat de industrie moet helpen bij de verduurzaming en zo een bijdrage te leveren om in Nederland tot 49% reductie van CO2-uitstoot in 2030 te komen. Naast de bekende CO2-heffing boven een bepaald uitstootplafond (“vermijdbare uitstoot”), spelen subsidies een grote rol. Subsidies moeten de industrie in staat stellen om zonder al te grote kosten te voldoen aan de klimaatopgave. De huidige subsidieregeling, Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+), wordt daarbij verbreed naar SDE++, waarbij naast duurzame energie ook broeikasgasreducerende technieken uit de industrie in aanmerking komen voor subsidie. Tot 2030 wordt het totale subsidiebedrag verhoogd naar € 985 miljoen bovenop de bestaande SDE+-regeling. Het grootste deel van dit subsidiebedrag, € 550 miljoen in 2030 (lopende prijzen), is beschikbaar voor CO2-reductie in de industrie. Daarnaast kan de industrie ook nog aanspraak maken op vergoedingen vanuit de verstrekking van subsidies voor hernieuwbare elektriciteit, al is het onzeker in hoeverre dat zal gebeuren.
De verhoogde SDE++-subsidies worden bekostigd uit een de Opslag Duurzame Energie (ODE). Door de stijging van de subsidiegelden en de verbreding van de SDE++ moeten ook de tarieven voor de ODE worden verhoogd. Nadat uit berekeningen in het kader van het Ontwerp Klimaatakkoord bleek dat hierdoor de lasten voor huishoudens onevenredig zouden toenemen, is in het Klimaatakkoord de afspraak opgenomen dat 1/3 van de ODE-gelden door huishoudens wordt opgebracht en 2/3 door bedrijven. Bedrijven zijn natuurlijk meer dan industrie: in het Klimaatakkoord staat dat de sector industrie ongeveer € 550 miljoen moet bijdragen aan de verhoging van de ODE, min of meer gelijk aan wat de sector aan subsidie ontvangt.
De ODE is echter een financieringsbron met gebreken: niet alle bedrijven betalen ook daadwerkelijk ODE. Met name grote industriële gebruikers zijn vaker wel dan niet uitgezonderd van het betalen van de ODE, of ontvangen het betaalde bedrag later terug via een teruggaafregeling. Hierdoor draaien vooral de middelkleine gebruikers van energie op voor de gestegen kosten van de SDE++. Met Prinsjesdag werd bekend dat de ODE-tarieven in het jaar 2021 in de derde schijf elektriciteit en gas met een factor 3 en 4 respectievelijk stijgen ten opzichte van de bedragen die in 2019 werden betaald. Als er niet aan de uitzonderingsposities wordt getornd, zullen de tariefstijgingen nog hoger worden in de toekomst. Hierdoor stijgen voor sommige bedrijven de energielasten onevenredig hard en wordt er nauwelijks een stimulans afgegeven naar verduurzaming van de industrie.
Vervanging van de ODE-verhoging door een verbreding van de bestaande CO2-heffing kan dit probleem oplossen. Hierbij wordt de CO2-heffing op de vermijdbare uitstoot gecomplementeerd met een lage CO2-heffing op de niet-vermijdbare uitstoot. Een heffing die begint met € 9/tCO2 in 2021 oplopend met € 1/tCO2 tot € 13/tCO2 in 2025 en verder tot €18/tCO2 in 2030 voldoet als financieringsbron om de benodigde €550 miljoen voor de industrie, als bijdrage aan de SDE++, op te brengen. Met deze heffing wordt het principe dat de industrie zelf zijn eigen subsidies betaalt gegarandeerd. De ODE-verhoging kan daarbij deels worden teruggedraaid of zelfs helemaal afgeschaft voor de industrie. Verbreding van de bestaande CO2-heffing levert daarnaast ongeveer 1 Mt aan CO2-reductie op en draagt bij aan een succesvolle borging van het doelbereik van het Klimaatakkoord.
Contact: Sander de Bruyn, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Publicaties:
CE Delft, 2020. Verbreding CO2-heffing in de industrie. Een alternatief voor de verhoging van de ODE. Sander de Bruyn en Martijn Blom. https://www.ce.nl/publicaties/2545/verbreding-co2-heffing-in-de-industrie-een-alternatief-voor-de-verhoging-van-de-ode
CE Delft, 2020. ODE-impact op industrie. Effecten op kosten en verduurzaming. Martijn Blom, Arjen Coenradij, Isabel Nieuwenhuijse, Sander de Bruyn, Diederik Jaspers. https://www.ce.nl/publicaties/2536/ode-impact-op-industrie-effecten-op-kosten-en-verduurzaming
