Om een beeld te krijgen van de kunststofverpakkingen die in 2021 op de Nederlandse markt zijn gebracht, heeft de WUR van drie zeer verschillende gemeenten monsters genomen van zowel het PMD- (plastic, metalen en drankkartons) als het restafval. Vervolgens is de mate van recyclebaarheid van deze verpakkingen onderzocht evenals de ontwikkeling sinds 2014. Het aandeel goed recyclebare verpakkingen bleek nagenoeg constant te zijn gebleven, het aandeel slecht recyclebare verpakkingen is gedaald en het aandeel in de toekomst recyclebare verpakkingen is gestegen. Het verpakkende bedrijfsleven lijkt voortgang te hebben gemaakt met design-for-recycling.
De recyclebaarheid van kunststofverpakkingen op de Nederlandse markt is uitgebreid onderzocht. Om een beeld te krijgen van de kunststofverpakkingen die in 2021 op de Nederlandse markt zijn gebracht, zijn van drie zeer verschillende gemeenten monsters genomen van zowel het PMD als het restafval. Allereerst werden één monster PMD-materiaal en drie monsters restafval van drie verschillende gemeenten onderzocht. De aanwezige kunststofverpakkingen werden gesorteerd naar verpakkingstype (bijvoorbeeld PET-flacons, PP-drankflessen of PE-folie). Hieruit werd per gemeente berekend in welke verdeling de verschillende verpakkingstypen op de markt zijn. Dit is vervolgens gemiddeld om een beeld te krijgen voor de situatie in Nederland. De mate van recyclebaarheid van deze verpakkingen werd allereerst ingeschat met een eenvoudige beoordelingssystematiek. Hierbij wordt de mate van recyclebaarheid ingeschat op het niveau van verpakkingstype en wordt er niet gekeken naar ontwerpaspecten van individuele verpakkingen die tot een bepaald verpakkingstype behoren (zoals bijvoorbeeld de grootte van de labels). Omdat er bij Wageningen Food & Biobased Research (WFBR) ook vergelijkbare gegevens bestaan uit 2014 en 2017, kon de ontwikkeling tussen de drie jaren worden onderzocht. Hieruit bleek dat het aandeel goed recyclebare verpakkingen nagenoeg constant is gebleven tussen 2014 en 2021. Het aandeel slecht recyclebare verpakkingen is gedaald. Het aandeel in de toekomst recyclebare verpakkingen is gestegen. De belangrijkste trend lijkt de afname van het aandeel zwarte (niet NIR detecteerbare) vormvaste verpakkingen en de gelijktijdige toename van de aandelen PP en PET vormvaste verpakkingen. Dit wijst er op dat het verpakkende bedrijfsleven voortgang heeft gemaakt met dit aspect van design-for-recycling.
De recyclebaarheid van Nederlandse kunststofverpakkingen in 2021 werd in meer detail onderzocht met een tweede beoordelingssystematiek. In deze nieuwe beoordelingssystematiek werden andere categorieën van recyclebaarheid gehanteerd met als doel inzichtelijk te maken waarom een verpakking niet goed recyclebaar is. De verpakkingstypen die als verpakkingstype “goed recyclebaar” werden beoordeeld, werden nu in meer detail op het niveau van individuele verpakkingen beoordeeld op meerdere ontwerpaspecten die de recyclebaarheid kunnen beperken. De ontwerpaspecten van beperkt en niet recyclebare verpakkingen werden stapsgewijs nagelopen. Wanneer een verpakking afviel bij een bovenliggend ontwerpcriterium werd de verpakking niet meer op de onderliggende criteria beoordeeld. Uit deze diepgaandere analyse bleek dat 27% van de kunststofverpakkingen op de Nederlandse markt in 2021 goed recyclebaar zijn. Slechts één procent van de kunststofverpakkingen is niet recyclebaar, dit zijn PVC verpakkingen en siliconenkittubes. Ook blijkt dat 17% van de Nederlandse verpakkingen nu alleen recyclebaar zijn tot een mengkunststof, dit zijn kleine flexibele verpakkingen en PP flexibele verpakkingen. Voor 18% procent van de kunststofverpakkingen bestaat er nu nog geen recyclingtechnologie. Ze kunnen wel gesorteerd worden in een apart sorteerproduct, maar het is wachten op de verdere ontwikkeling van recyclingprocessen die deze verpakkingen op grote schaal kunnen gaan verwerken. Het betreft hier niet-flessen PET (ook wel PET schalen genaamd) en de vormvaste PS verpakkingen, waarvoor binnen vijf jaar recyclingprocessen worden verwacht. 13% van de verpakkingen op de Nederlandse markt kunnen niet goed gesorteerd worden omdat de verpakkingen te klein zijn of omdat ze een te groot label bezitten. De verpakkingen met te grote labels kunnen zeker aangepakt worden en beter recyclebaar worden gemaakt. Tenslotte bevat 25% procent van de kunststofverpakkingen materialen die niet goed afgescheiden kunnen worden en het recyclaat verontreinigen. Dit is een zeer diverse groep verpakkingen van laminaatfolie-verpakkingen tot flacons met handpompjes en sprayguns, tot boterkuipjes met aluminium-sluitfolie, etc. Ook deze groep verpakkingen biedt goede verbeterkansen om door middel van design-for-recycling goed recyclebaar te maken.
Van alle kunststofverpakkingen is 27% goed recyclebaar. Van de verpakkingen die beperkt recyclebaar zijn, omdat ze niet goed kunnen worden gesorteerd of verontreinigingen in het recyclaat brengen, kan een groot deel (29% van alle verpakkingen) goed recyclebaar worden gemaakt door design-for-recycling maatregelen. Voor een kwart van de kunststofverpakkingen geldt dat het recyclebaar maken van de verpakking tot lastige dilemma’s zal leiden die moeten worden opgelost. En voor 18% moet eerst een sorteer- of recyclingproces worden ontwikkeld. Deze percentages staan overigens los van wat er daadwerkelijk gerecycled wordt. De recyclingdoelstelling is 50% voor 2025 en zelfs 55% in 2030. Daarentegen is op dit moment slechts 27% van de kunststofverpakkingen op de Nederlandse markt goed recyclebaar. Om de doelstellingen te kunnen halen met de huidige kunststofverpakkingen moeten zoveel mogelijk verpakkingen worden ingezameld of nagescheiden en zal een fors deel van de beperkt recyclebare verpakkingen moeten worden gerecycled tot een mengkunststof. Het is dus belangrijk om te werken aan beter recyclebare verpakkingen. Uit deze analyse blijkt dat de verpakkende industrie de eerste stappen hiertoe heeft gezet. Duidelijk is dat het aandeel zwarte vormvaste verpakkingen die niet goed gesorteerd kunnen worden is gedaald in de afgelopen jaren. Dit is weliswaar een relatief gemakkelijke design-for-recycling stap, het is wel belangrijk dat deze gezet is. Deze studie laat zien dat de kunststofverpakkingen nog flink verbeterd kunnen worden om ze overall beter recyclebaar te maken. Dit is belangrijk om in de komende decennia een meer circulaire economie te bereiken voor kunststofverpakkingen.
Klik hier om de WUR-publicatie te downloaden. Inlichtingen: Marieke Brouwer, WUR/WFBR, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. .
