De huidige belastingen houden niet specifiek rekening met circulaire bedrijfsmodellen. Ze geven daardoor geen duidelijke stimulans en leveren mogelijk zelfs belemmeringen op voor de invoering van dergelijke modellen. Om de klimaatdoelen te behalen is een belastingpakket dat circulaire bedrijfsvoering effectief stimuleert echter onmisbaar.
Cruciaal is dat het nieuwe kabinet zekerheid geeft aan ondernemers en consumenten met een duidelijk langetermijnbeleid op het gebied van belastingeffecten bij vergroening, uitstootvermindering en introductie van circulaire bedrijfsmodellen. Stimulering kan door maatregelen die belemmeringen wegnemen en maatregelen die vervuilende alternatieven zwaarder belasten. Een verdere vergroening van het belastingstelsel kan zo de benodigde belangrijke rol spelen bij het versnellen van de noodzakelijke transitie naar de circulaire economie.
Dit volgt uit een casestudy naar de fiscale effecten van de introductie van een 'Take Back Chemicals' bedrijfsmodel. Dat is een bedrijfsmodel waarin chemicaliën die benodigd zijn bij een productieproces niet door de leverancier aan de afnemer worden verkocht, maar ter beschikking worden gesteld om na het productieproces te worden teruggenomen en nogmaals te worden gebruikt. De introductie van zo’n bedrijfsmodel vereist allereerst technologische speur- en ontwikkelingswerkzaamheden en kapitaalinvesteringen. Ten tweede is verandermanagement nodig, met betrekking tot de samenwerking tussen de leverancier en de afnemer, en tot een breder waarde-begrip van het materiaal / de dienst. Sturing en monitoring van processen moet anders plaatsvinden. Daarnaast vereist een Take Back Chemicals bedrijfsmodel dat kwaliteitscontrole en targets van werknemers en afdelingen als inkoop en verkoop worden aangepast.
In het onderzoek komt aan de orde welke effecten de vennootschaps- en omzetbelasting, milieubelastingen en douanerechten hebben op de beslissing zo’n bedrijfsmodel te introduceren. De vier besproken belastingen houden niet specifiek rekening met circulaire bedrijfsmodellen. Er gaat dan ook geen duidelijke stimulans van deze heffingen uit om zo’n model te introduceren. Integendeel, mogelijk belemmeren de genoemde heffingen de introductie van een Take Back Chemicals bedrijfsmodel.
Om snelle en grootschalige verandering te bereiken zijn financiële stimulansen nodig. De groene keuzes moeten ook financieel logische keuzes worden voor consumenten, bestuurders en investeerders. Een belastingmix die zo stimulerend mogelijk is ingericht voor vergroening en circulariteit, kan een extra zet geven aan een versnelde omarming van de circulaire economie. Stimulering kan door maatregelen die belemmeringen wegnemen en maatregelen die een vervuilend alternatief zwaarder belasten. Bijvoorbeeld door het afschaffen van vrijstellingen die vervuilende alternatieven lichter belast laten; het introduceren van nieuwe heffingen op grondstoffen; en het introduceren van vrijstellingen of lagere belastingtarieven voor groen en circulair.
Klimaatverandering is een nijpend probleem, de gevolgen worden steeds duidelijker zichtbaar en het halen van de klimaatdoelen is urgent. Verduurzaming en de circulaire economie zullen in de komende kabinetsperiode een grote rol spelen. Daarin past ook een zorgvuldig en holistisch vormgegeven groen belastingpakket. Een pakket dat geen staatssteun of misbruik oplevert en op EU-niveau het level playing field niet verstoort; dat een langetermijnvisie biedt en ondernemers zekerheid geeft over de belastingeffecten van hun circulaire bedrijfsmodel; en dat extra belastinginkomsten uit verbruik en vervuiling koppelt aan extra kortingen voor vergroening en circulariteit. Een belastingpakket dat belemmeringen wegneemt en circulaire bedrijfsvoering stimuleert. Nader onderzoek naar de vormgeving van zo’n belastingpakket is dringend noodzakelijk. Betrokken overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen zouden de krachten moeten bundelen in een multidisciplinair onderzoeksproject naar fiscale maatregelen ter stimulering van de introductie van circulaire bedrijfsmodellen. Dit onderzoek dient bij voorkeur tijdens de eerste helft van de komende kabinetsperiode te worden uitgevoerd zodat nog tijdens dezelfde kabinetsperiode tot implementatie van de voorstellen kan worden overgegaan.
Het whitepaper 'Circulair gebruik van grondstoffen: fiscale effecten en gewenste maatregelen' is hier te vinden. Inlichtingen: Jan Gooijer (VU), Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..