Het voorstel van de Europese Commissie voor een strenger luchtbeleid levert de Nederlandse samenleving duidelijk welvaartswinst op. Door het verplicht terugbrengen van de uitstoot van een aantal luchtverontreinigende stoffen gaan Nederlanders langer leven, stijgt de arbeidsproductiviteit omdat mensen gezonder worden, en neemt de soortenrijkdom van de Nederlandse natuur toe en de stikstofbelasting af. De baten van het Commissievoorstel zijn hoger dan de kosten. Dat blijkt uit een kosten-batenanalyse van het voorstel die door het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) is uitgevoerd.

Na 30 jaar is per 1 april 2015 het melkquotum afgeschaft. Na de bekendmaking van de afschaffing in 2007 is de veestapel al gegroeid. Dat heeft geleid tot een toename van de Nederlandse melkproductie met 15%. Op nationale schaal heeft die groei de milieubelasting niet verhoogd. De versnelde schaalvergroting vergroot wel lokale risico’s voor natuur en maakt weidegang lastig. In combinatie met de nieuwe mestwetgeving wordt ook de mestafzet complexer met risico’s van meer spanning op de mestmarkt.

Wat zijn de mogelijkheden van een circulaire economie binnen de landbouw? Op basis van een aantal concrete voorbeelden laat een recent LEI-paper zien dat dat verder gaat dan het gebruik van biomassa als reststroom voor de productie van energie of compost. Het paper introduceert een onderscheid in externe kringlopen (reststroom van het ene bedrijf is een grondstof voor het andere bedrijf) en interne kringlopen (door de koppeling van meerdere productieprocessen op één bedrijf kunnen reststromen en emissies hergebruikt worden).

Hoe kunnen overheden succesvolle instrumenten voor de levering van ecosysteemdiensten ontwerpen en toepassen? Justin Dijk heeft in zijn proefschrift onder andere onderzoek gedaan naar de efficiëntie en effectiviteit van herhaalde ‘omgekeerde veilingen’ in plaats van willekeurig toegekende, uniforme subsidies. Zulke veilingen zijn goedkoper dan ‘voor-eens-en-voor-altijd-beleid’, en daarom zouden beleidsmakers er meer mee moeten experimenteren.

Maatschappelijke weerstand tegen energieprojecten vertraagt de energietransitie in Nederland. De kosten en baten van energieprojecten zijn vanuit lokaal of regionaal perspectief gezien niet altijd eerlijk verdeeld. Lasten worden veelal lokaal of regionaal ervaren, denk bijvoorbeeld aan zorgen over veiligheid, schade aan gebouwen en dalende huizenprijzen. De baten van energieprojecten liggen echter vaak op nationaal niveau, denk bijvoorbeeld aan het realiseren van nationale energie- en klimaatdoelstellingen of aan opbrengsten van olie- en gaswinning voor de schatkist. Het bieden van compensatie aan gemeentes en regio’s die te maken krijgen met energieprojecten zou kunnen helpen om deze waargenomen onbalans te herstellen en op deze wijze maatschappelijk draagvlak voor energieprojecten te vergroten. De Universiteit Leiden heeft van 2011-2014 onderzoek gedaan naar de effectiviteit van compensatie en naar factoren en processen die hierbij een rol spelen. Een overkoepelende conclusie van dit onderzoek is dat compensatie – mits op juiste wijze ingericht en toegepast – kan bijdragen aan maatschappelijke acceptatie van energieprojecten.